Нәрсә ул Туган ил? Ул – синең әтиең, әниең, апаң, энең, сеңлең, әбиең, бабаң. Ул – синең туган, яшәгән йортың, урманың, шәһәрең, авылың. Ул – синең сулаган һаваң, басып йөргән җирең. Безнең барыбыз өчен дә газиз туган илебез – Татарстан Республикасы.

Безнең Татарстан картасын шагыйрьләр зәңгәр күбәләккә дә, томырылып чабып баручы атка да охшаталар.

Яшел киңлекләр, кыр, урманнар һәм күлләр илендә – Европаның зур Идел елгасына ашкынулы Казансу килеп кушылган төбәгендә – инде мең елга якын үзенең серле исеме һәм аннан да серлерәк, гаҗәпләнерлек һәм шөһрәтле тарихы булган шәһәр урнашкан. Бу – Казан, Идел буендагы иң эре сәнгать һәм мәдәният үзәкләренең берсе, дөньяның иң төньягында яшәүче мөселман халкы башкаласы.

Нурлы, дәртле, моңлы Казаныбызның юбилее якынлаша. Галимнәрнең күпъеллык эзләнүләре шәһәребез төзелә башлауга кимендә 1000 ел булуын ачыклады.

Татар халык мәкале: "Иле барнаң теле бар", – ди. Телебез, мәдәниятебез гореф-гадәтләребез саклансын өчен, безгә туган ягыбызның тарихи үткәнен, бүгенгесен белү кирәк.

Г. Тукайның "Пар ат" шигырендә ерак бабаларыбызга, туган халкыбызның тарихына, мәгърифәтенә мөнәсәбәте чагыла.

Мондадыр безнең бабайлар түрләре, почмаклары;Мондадыр дәртле күңелнең хурлары, оҗмахлары.Монда хикмәт, мәгърифәт һәм монда гыйрфан, монда нур;Монда минем нечкә билем, җәннәтем һәм монда нур... – ди.

МЕҢ ЕЛЛЫК КАЗАН.

Казан шәһәренә – 1000 ел. Ул Г. Тукай, Г. Ибраһимов, Г. Исхакый, Ш. Мәрҗәни, М. Җәлил, С. Сәйдәшев, Б. Урманче, Л. Толстой, Ф. Шаляпин, М. Горький, Н. Лобачевский, А. Бутлеров һәм башка бик күп дөньяга даннары таралган язучы, галим, композитор, рәссам, көрәшчеләрнең исемнәре белән бәйләнгән. Алар Казанда яшәгәннәр, укыганнар, иҗат иткәннәр, көрәшкәннәр.

Казансу шәһәребезнең нәп-нәкъ уртасыннан ага! Каршы якта – Кремль диварлары, Сөембикә манарасы, мәчет урынына салынган чиркәү... Һәрберсе тарихи вакыйгаларга алып чыга. Бу корылмалар Казан ханлыгы чорыннан калган, аннан соң бераз үзгәртелгән.

Казан шәһәренең иң биек, иң текә елга ярында ак Кремль диварлары урын алган. Аның уртасында – Сөембикә манарасы. Ул – безнең җиребездә булып узган бик күп вакыйгаларның шаһиты.

1552 нче ел, 2 нче октябрь...

Казан Явыз Иван гаскәрләре тарафыннан яулап алына. Бу ел исәбенә карашлар тукталган саен, күз алдына йорәкләргә төзәлмәс яра салып, Казанның соңгы көннәре килеп баса. Казан кешеләрен кырып бетерү – урыс тарихында иң зур вәхшилек, аның иң гыйбрәтле сәхифәләренең берсе. Шушы йөрәк тетерәндергеч 1552 нче елдан бирле, халык көткән көн килде изге сәгать сукты!

Сөембикәне әсир итеп алып кителүе Г. Моратның "Сөембикәнең Казан белән бәхилләшүе" шигырендә ачык чагыла.

Хуш, бәхетле халкым,Мин калдырам сине.Алларыңда торам мең афәтле килеш,Йөзең канлы килеш, җәрәһәтле килеш!

Алтын көймәгә утыртып, ефәк киемнәргә төреп, Иделебез аркылы Сөембикәне чит җирләргә мәҗбүри озаткан чакта йөрәкләре сыкрап калган әби-бабаларыбызның киләчәккә булган якты өметләре бүген тормышка ашты.

КОЛШӘРИФЕҢ КАЙТТЫ КАЗАНЫМ...

Элекке заманнарда үзгәрешләр хәзерге кебек тиз бармаган. Бәлки, Казанның хәтта зур шәһәргә әверелүенә дә мең ел түгелдер. Мин киләчәктә башка милләт галимнәре дә чын дөреслекне таныр, аның яшен тагын да зуррак күрсәтер дип өметләнәм.

Япа-ялгыз идең, гүзәл бикә!

Ничә гасыр уздырдың син “биктә”.

Кол Шәрифең кайтты, Сөембикә,

Синең янәшәңә – биеклеккә!

Изге җанлы шагыйрь Кол Шәрифең

Телсез гасырларда атлап узган!

Иманнарын җуйган мескеннәргә

Кылыч түгел, манаралар сузган!

Читләр арасында япа-ялгыз,

Түзеп килдең тоткынлыкта – биктә!

Изге җанлы шагыйрь Кол Шәрифең

Инде синең янда, Сөембикә!

Артта калды айсыз торган чорың,

Урман кебек тәре арасында!

Кол Шәрифең кайтты, Сөембикә,

Мең яшәгән Казан каласына!

Изге җанлы шагыйрь Кол Шәрифтән

Күпме изгелекләр бар аласы!

Кочак җәеп каршылачы үзен,

Мең яшәгән татар башкаласы!

ЮНЫС САФИУЛЛИН

Казанның меңъеллыгына Кремль эчендә бик гүзәл бер мәчет калыкты. Аны Колшәриф мәчете дип йөртәләр. Казан ханлыгында шундый исемле бер галим, рухани яшәгән. Ул барлык руханиларга да баш булган, сәет дәрәҗәсен дә йөрткән. Аның бай китапханәсе, ул хезмәт иткән мәчет Казанны алу вакытында җимерелеп беткән. Патшасы да, сәүдәгәре дә, илчесе дә Колшәриф белән киләшкән. Сөембикә-ханбикәнең дә иң якын кешесе саналган ул. Флүс Латыйфиның "Хыянәт" романында Казан Кремле янында сугыш вакыйгалары сурәтләнә. Автор Кол Шәрифне тулы канлы каһарман буларак күз алдына бастыра алган. Романда Кол Шәриф шактый тулы эшләнгән образ. Ватанны саклар өчен, кулына корал алган рухани алдында без бүген дә баш иябез.

Кремль диварлары, тирә-ягы гел төзекләндереп тора. Соңгы елларда аның әйләнәсендәге болынлыклар элеккерәк вакытына охшатып киңәйтелде Колшәриф мәчетенең күренеше ачылды. Янәшәдәге цирк бинасы да үзенчәлекле кыяфәт алды.

ТАТАРСТАН-МӨСТӘКЫЙЛЬ ДӘҮЛӘТ.

1990 нчы елның 30 нчы августында Татарстанның мөстәкыйльлеге, бәйсезлеге хакында Декларация һәм 1992 нче елның 6 нчы ноябрендә Конституциябез кабул ителде, 1994 нче елның 15 нче февралендә Шартнамәгә кул куелды.

Һәр бәйсез, мөстәкыйль ил үзенә генә хас байракка ия. Суверен Татарстан байрагы беренче мәртәбә 1991 нче елның декаберендә башкалабыз Казанның Ирек мәйданындагы Югары Совет бинасы остендә җилфердәде. Аннары ул республикабызның шәһәрләре, районнары, авыллары өстенә күчте.

ТОРЫГЫЗ, МУСАЛАР...

1967 нче елларда Кремль янындагы Беренче Май мәйданында Муса Җәлилгә һәйкәл ачылган иде. Күптән түгел калган ун батыр исеме дә һәйкәл эргәсендәге таш диварда урын алды.

"Син үлдең! Шулай да булсын! Ләкин кою, көчле рухларның җырларында иреккә, яктылыкка горур чакыручы җанлы үрнәк булырсың син!" – дип язган бөек рус язучысы М. Горький. Әйтерсең лә М. Җәлил һәм аның көрәштәшләре турында әйтелгән бу сүзләр. Чыннан да, Муса Җәлил, халкыбыз батырлыгы символы булып, безнең күңелләрдә яши. Халкы өчен үлемннән дә курукмаган, каһарманнар җанлы үрнәк безгә!

ТАТАРСТАН –БАЙ ДӘҮЛӘТ.

Республикабыз җире кара алтын, табигый газ, ташкүмер, торф, төзелеш материалларына бай. Әмма җиребезнең байлыгы күп еллар буенча вәхшиләрчә таланды, һавабыз пычыранды. Киләчәктә без үз җиребезнең хуҗалары булырга, мондый кыргыйлыкка юл куймаска тиеш.

Нефть табылгач, язучыларыбыз бу яңалыкны, әлбәттә, читләтеп үтә алмадылар. Бу өлкәдә И. Гази "Гади кешеләр", Ш. Бикчурин "Каты токым", Г. Ахунов "Хәзинә" әсәрләре белән танылды.

ТАТАРСТАНЫҢ ТАБИГАТЕ.

Безнең Татарларыбызның табигате дә бик матур һәм шифалы бит! Яз дисәң – чын язы, җәй дисәң – чын җәе, көз дисәң – чын көзе, кыш дисәң – чын кышы бар. Кыш җитсә, җәйне сагына башлыйбыз, җәй җитсә – кышны. Халыкыбызның сөекле шагыйре әйтмешли, һавабыз шундый:

Анда бик салкын вә би эссе түгел, урта һава.Җил дә вакытында исеп, яңгыр да вакытында ява.

Республикабызның территориясе зур түгел. Мәйданы алтмыш сигез мең квадрат километр.

ТАТАР ДИГӘН МИЛЛӘТЕМ БАР.

Иң зур байлыгы, олы горурлыгы – Татарстан халкы. Ул инде дүрт миллионга якынлашып килә. Татарстан җире – татар халкының борынгы, тарихи туган иле. Безнең халкыбыз киң күделле. Монда күп кенә башка милләтләр үзләренең икенче туган илләрен тапканнар. Татар халкы гасырлар дәвамында рус, чуаш, мари, башкорт, мардва, удмурд һәм башка халыклар белән туган җиребезне тагын да матурлау өчен хезмәт иткәннәр. Г. Тукай сүзләре белән әиткәндә,"тел лөгать, гадәт вә ахлак алмашып " яшәгәннәр.

Һәр халыкның аеруча яраткан, үз иткән бәйрәмнәре була. Безнең халкыбызда исә бу – Сабан туе бәйрәме. Сабан туе язгы кыр эшләреннән соң үткәрелә. Юкка гына "Сабан туе – хезмәт туе", дип җырламыйлар. Бу көнне бар дөнья матурлана, гүзәллеккә төренә. Бөтен җирдә шатлык, бәхет хөкем сөрә. Башкалабыз Казанда бу бәйрәм зур оешканлык белән үткәрелә.

Халкыбызның зур байлыгы – мең елдан артык булган тарихы. Безгә үз тарихыбызны, телебезне, мәдәниятыбызне сакларга, ныклап өйрәнергә кирәк. Хәзерге көндә иң изге бурыч – үзебезнең бәйсезлегебезне, мөстәкыйльлегебезне күз карасыдай саклау.

Казанның бүгенгесе дә аның меңеллык тарихына керә. Су буенда калыккан зур йортлар, Милли мәдәни үзәк, Ирек һәйкәле хакында да бервакыт әллә кайчан төзелгән биналар кебек сөйләрләр.

Мин, әллә ничә гасырлар узгач та, татар милләтенең бетмәвен, Казанда татарча җырлар яңгыравын, татар театрларының эшләвен телим. Дәртле, Нурлы башкалабыз – Казанның үзем теләгән югары уку йортына белем алып үз максатыма ирешсәм, халкыма, телемә тугрылыклы хезмәт итә алсам – бу минем өчен зур бәхет булыр иде!

Казан! Мең ел сиңа!Тагын, картаймыйча,Миллион еллар узсын.Бер-бер алсу таңдаБашка исемле кызСиңа кулын сузсын.Бу бит – минем туган,Торган, үскән җирем.Татар иле! – дисен.

КУЛЛАНЫЛГАН ӘДӘБИЯТ.

1.”Татарстан” журналы.2005 ел.№10

2.”Ватаным Татарстан” газеты.2008 ел.май.

3.”Татар әдәбияты”дәреслек.А.Г.Ахмадуллин.

4. Гыймадиева Н.С., Галләмова Р.В.”Уйларыбыз ак кәгазьдә”Казан "Гыйлем" нәшрияты.

nsportal.ru

сочинение "Мой край родной" на татарском языке

Минем туган җирем

Сез кайдан дип сорасагыз,

Шушы булыр сүз башым:

Кырлай якларыннан мин дә,

Тукай минем якташым.

Мин Кырлайдан ерак булмаган, табигатьнең сихри почмагына урнашкан кечкенә генә бер авылда тудым. Сабый чагымда челтерәп аккан чишмә чыңлавын да, талларга кунып сайраган сандугач тавышын да ишеттем, йолдызлы күкне, тулган айны күреп сокландым. Безнең авылның табигате искиткеч матур. Мин, капка төбебезгә чыгу белән, үземне яшел хәтфә җәелгән җиргә баскан кебек хис итәм. Бәбкә үләннәре, вак ромашкалар, сары чәчәкләр үзләре үк мине бер сихри дөньяга алып кереп китәләр. Үзем яшел чирәмнән атлыйм, күзләрем тирә-якны күзәтә. Әнә якында гына бормаланып инеш ага. Җәй көннәрендә анда каз-үрдәк тавышлары ишетелә. Инеш буенда өянкеләр үсә. Алар яз көне аксыл-яшел төскә керәләр, җәй башында яшел яфракларга төренеп, авылга ямь бирәләр, кичләрен кошларның матур тавышлары бөтен су буен җанландыра. Кичке сабантуй да инеш буенда уза. Яшьләрнең шат җырлары, уеннары белән су буе гөрләп тора. Тау астына салынгандыр

Авылым Яңа Кишет.

Бер чишмә суын эчкәнбез

Ишет, бар дөнья, ишет!

Челтерәп аккан салкын чишмәләре дә,авылны һәъяклап чолгап алган урманнары да, башларны әйләндерерлек саф һавасы да йөрәгемдә мәңге югалмаслык эзен калдырды. Бу якларны искә төшерү белән, күңелемне иң якты хәтирәләр били.Балачакның иң бәхетле мизгелләре монда- дөньяга тәүге тапкыр аваз салган җирдә. Дуслар белән каз бәбкәләре ашаткан болыннар,кәҗә бәтиләрен куып чапкан тау битләре, кайда сез? Таңга кадәр жырлап утырган чаклар, сез кайда? Бу чакларның кайтавазы булган көйләрне кабаттан ишетәсе килә.

Кайдан бу моң, аһәң дисез.

Билгеле, туган яктан.

Җырларымны көйгә салам.

Илһамланып Тукайдан.

Халкыбызның Бөек шагыйре Габдулла Тукайның бу яклардан булуы да юкка гына түгел. Табигатьнең серле почмагы булган Арча яклары иҗатка илһамландырып, үзенең хәер-фатихасын биргәндер кебек тоела миңа.Гүзәллекне күреп үскән шагыйрь, һәрбер агачка сокланып, болай ди:

«Бик хозур! Рәт-рәт тора гаскәр кеби чыршы, нарат;Төпләрендә ятканым бар, хәл җыеп, күккә карап.» Бу наратлар мине кая барсам шунда озата бардылар. Мондый гүзәллек беркайда да юктырдип уйласам, ялгышканмын. Бар икән! Еллар үтү белән Яшел Үзән икенче туган илемә әйләнде.

Яшел Үзән торган җирем,

Икенче туган илем.

Мин болай, шулай итәм дип,

Төрле уй корган җирем.

Идел елгасының сулъяк ярына урнашкан бу кала, аеруча җәй көннәрендә, табигый матурлыгы белән үзенә тарта. Телисең икән рәхәтләнеп су кер, урманнарында кура җиләк тә, җир җиләк тә җыярга була. Чәчкәле аланнарында тәгәрәп, эшчән бал кортларының ашыга-ашыга бал җыюларын күзәтү үзе ни тора! Шәһәр эчендә дә үзеңне табигать кочагында кебек хис итәсең. Шау чәчәккә күмелгән юкә агачларының хуш исеннән уйлар чуала. Көзен юл буендагы миләшләрнең кып-кызыл тәлгәшләре шәһәр урамнарын купшы муенса таккан яшь кызларга тиңләштерә..Сокланырлык урыннар күп бездә.Калабызның үзәгендә игезәк күлләрне тоташтыручы мәхәббәт күпере яшь парларны кавыштыра. Күл буендагы урманчыкта бер-берсен уздырып җырчы кошлар сайрый. Мондый гүзәллеккә сокланасы, аның белән әле бик күп еллар хозурланасы , Идел елгасының текә ярларына басып , бер-берсен куа-куа уйнаган дулкыннарга карап , горурлык хисләре тулы бу сүзләрне бар дөньяга ишеттерәсе килә:

Яшәрәсең көннән-көн син

Идел буена ямь өстәп.

Яшел бишегем син минем,

Тирбәт назлы көең көйләп.

Яшел Үзән төбәгендә дөньяга килеп, әнисенең бишек җырын тыңлап, бу дөньяга беренче адымнарын ясаган Каюм Насыйри, Идрис Туктаров, Афзал Шамов, Мәхмүт Хәсәнов, Усман Әлмиев,Гомәр Саттаров кебек Бөек шәхесләребез булу-безнең горурлыгыбыз. Сандугачларны көнләштерерлек искиткеч тавышлы җырчы кызыбыз Динә Гарипова да шәһәребезне дөньякүләм танытты.

Гомеремнең иң татлы мизгелләрен шушы шәһәр белән бәйләвемә, туганнарым, дусларым белән бергә яраткан шәһәремдә яшәвемә сөенәм.

Түбәндәге шигъри юлларны Яшел Үзәнем, сиңа багышлыйм.

Яшел Үзән, Яшел Үзән,

Горурланам синең белән!

Синдәй гүзәл кала җирдә

Юк икәнлеген мин беләм.

nsportal.ru

Татарча сочинениеләр җыентыгы|Сборник сочинений на татарском языке |

Сборник сочинений на татарском языке для всех классов. Более 100 разных тем и вариантов упорядочены в алфавитном порядке. Также в боковой панели сайта имеется быстрый поиск по названию. Всё онлайн и абсолютно бесплатно. Татар16 ру – стараемся для вас.Барлык сыйныфлар өчен татарча сочинениеләр җыентыгы. 100 дән артык вариантлар һәм темалар алфавит тәртибендә урнашканнар. Шулай ук сайтның уң панеленда исем буенча кызу эзләү бар. Барлыгы да онлайн һәм бушлай. Татар16 ру – сезнең өчен торышабыз.

Ак көз

Алар ватанны сакладылар

Апрель ае

Әдәбият − минем тормышым

Әниемнең изге куллары

Әти белән сөйләшү

Әти-әни – иң кадерле кешеләрем

Б. Урманчының салтык болыны

Батырлык

Безнең авыл

Безнең гаиләдә китап

Безнең Мырау

Безнең фатирабыз

Белем – якты нур

Белемнең тормыштагы әһәмияте

Беренче кар

Беренче сентябрьдә

Бөек Җиңү бәйрәмендә

Гади генә таш диярсең

Гаҗәеп дустым

Дәү әнием

Дәү әтием

Дус-кызыма хат

Дуслык – бөек көч

Дуслык төле

Дустыма хат

Җәй могҗизалары

Җәйге выкыйга

Җәйге каникуллар

Җәйге паркта

Җәйге таң

Игелеклелек

Икейөзлелек

Илдә тынычлык булсын

Инсафлы кызлар

Иң гүзәл кеше

Иң яхшы кеше

Исемнәр турында

Йорт хайваны тоту − җаваплы эш

Каз өмәсе

Казан – мәңге яшь шәһәр

Казанга экскурсия

Карга боткасы

Кешеләрдәге матур сыйфатлар

Киләчәк бүгеннән башлана

Китап − тормыш дәреслеге

Китап − ул хәзинә

Көз башы

Күңелле кыш килде

Күңелле ял

Кыш килә

Күңелле тәнәфес турында

Күзәтүчән булыйк!

Кышкы салкын көннәрдә

Кышкы сихри урманда

Л. Фәттаховның “сабан туе” картинасы

М. Казаковның “үксез бала” рәсеме

Матур сыйфатлар

Матурлык тудыручы

Матурлык һәм зәвык

Мәктәп директоры булсам

Мәктәптә яраткан фәннәрем

Мин бәйли беләм!

Мин дәрес әзерлим

Мин язны ни өчен яратам?

Минем әнием

Минем гаиләм

Минем дустым

Минем нәни этем

Минем этем

Минем яраткан шөгылем

Миңа эт нигә кирәк

Моң

Муса Җәлил – тормыш юлы

Нардуган бәйрәме

Начар гадәтләр

Нәүрүз

Патриотлар

Походта

Рәнҗеш

Сабан туе

Сагыну хисе

Сәламәтлек сагында

Солдат буласым килә

Спорт белән шөгыльләнәм

Минем өчен спорт

Табигатьне саклагыз

Татар композиторы

Татар милләте

Татар рәссамы

Тәрбияле кеше

Телефоннан аралаша беләсеңме?

Тиен белән очрашу

Туган тел

Туган төлем – иркә гөлем

Туган телемне яратам

Туганнарда кунакта, яки кызыклы көн

Тугры дус − җанлы хәзинә

Тутый кош

Тылсымчы булсам

Укытучы булсам

Укытучым

Урман җәнлекләре

Урманда

Үзем турында

Февраль

Хайваннар – кешеләрнең ярдәмчесе

Хайваннарга да табиб кирәк

Хат үрнәге

Хезмәт кешене бизи

Хокук белгеченә кирәкле сыйфатлар

Хыял

Хыялдагы бүлмәм

Чәчәкләр ае

Чын дус

Шәфкать туташы

Энем

Этләр яхшылыкның кадерен белә

Эш белмәгән − кеше көлдерер

Эшләмәгән − ашамый

Юлларны гизүче һөнәр

Якын дусларым

Ялган һәм чын батырлык

Ямьле идел буйлары

Ямьле яз

Яраткан бәйрәмнәрем

Яраткан дәресем

Яраткан песием

Яраткан һөнәрем

Яраткан шөгылем

Ярату

Ятимлек

Яшь дус

Янгын сүндерүчеләр − тормыш сагында

tatar16.ru

Истории татар и татарского языка (краткий исторический экскурс) — Мегаобучалка

Тата́ры (самоназвание — тат.татар, tatar, мн. ч. татарлар, tatarlar) — тюркский народ, живущий в центральных областях европейской части России, в Поволжье, Приуралье, в Сибири, Казахстане, Средней Азии, Синьцзяне, Афганистане и на Дальнем Востоке.

Татары являются вторым по численности этносом (этноc - этническая общность) после русских и самым многочисленным народом мусульманской культуры в Российской Федерации, где основным ареалом их расселения является Волго-Уральский. В пределах этого региона наиболее крупные группы татар сосредоточены в Республике Татарстан и Республике Башкортостан.

Язык, письменность

По мнению многих историков, татарский народ с единым литературным и практически общим разговорным языком сложился в период существования огромного тюркского государства - Золотой Орды. Литературным языком в этом государстве был так называемый "идель теркисе" или старотатарский, основанный на кыпчакско-булгарском (половецком) языке и вобравший в себя элементы центральноазиатских литературных языков. Современный литературный язык на основе среднего диалекта возник во второй половине XIX и начале XX веков.

В древности тюркские предки татар пользовались руническим письмом, о чем свидетельствуют археологические находки в Приуралье и Среднем Поволжье. С момента добровольного принятия Ислама одними из предков татар, волжско-камскими булгарами - татары пользовались арабской письменностью, с 1929 года по 1939 год - латинской графикой, с 1939 года используют кириллицу с дополнительными знаками.

Самый ранний из сохранившихся литературных памятников на старотатарском литературном языке (поэма Кул Гали «Кыйса-и Йосыф») написан в ХIII в. Со второй половины XIX в. начинает формироваться современный татарский литературный язык, к 1910-м годам полностью вытеснивший старотатарский.

Современный Татарский язык, относящийся к кыпчакско-булгарской подгруппе кыпчакской группы тюркской языковой семьи, подразделяется на четыре диалекта: средний (казанскотатарский), западный (мишарский), восточный (язык сибирских татар) и крымский (язык крымских татар). Несмотря на диалектальные и территориальные различия татары являются единой нацией с единым литературным языком, единой культурой - фольклором, литературой, музыкой, религией, национальным духом, традициями и обрядами.

Татарская нация по уровню грамотности (умению писать и читать на своем языке) еще до переворота 1917 года занимала одно из ведущих мест в Российской империи. Традиционная тяга к знаниям сохранилась и у нынешнего поколения.

Татары, как и всякий крупный этнос, обладают довольно сложной внутренней структурой и состоят из трех этно-территориальных групп: волго-уральских, сибирских, астраханских татар и субконфессиональной общности крещеных татар. К началу XX века татары прошли процесс этнической консолидации (Консолидация [лат. consolidatio, от con (cum) — вместе, заодно и solido — уплотняю, укрепляю, сращиваю], упрочение, укрепление чего-либо; объединение, сплочение отдельных лиц, групп, организаций для усиления борьбы за общие цели).

Народная культура татар, несмотря на ее региональную вариативность (она варьирует у всех этносов), в своей основе едина. Народноразговорный татарский язык (состоящий из нескольких диалектов) является в основе единым. С XVIII -по начало XX вв. сложилась общенациональная (так называемая «высокая») культура с развитым литературным языком.

На консолидацию татарской нации оказало сильное воздействие высокая миграционная активность татар из Волго-Уральского региона. Так, к началу XX в. 1/3 астраханских татар состояла из переселенцев, причем многие из них были перемешаны (через браки) с местными татарами. Такое же положение наблюдалось и в Западной Сибири, где уже к концу XIX в. около 1/5 татар были выходцами из Поволжья и Приуралья, также интенсивно смешивавшихся с коренными сибирскими татарами. Поэтому сегодня выделение «чистых» сибирских или астраханских татар практически невозможно.

Кряшены выделяются своей религиозной принадлежностью - они православные. Но все прочие этнические параметры объединяют их с остальными татарами. Вообще, религия не является этнообразующим фактором. Базовые элементы традиционной культуры крещеных татар те же, что и у прочих соседних групп татар.

Таким образом, единство татарской нации имеет глубокие культурные корни, и сегодня наличие астраханских, сибирских татар, кряшен, мишар, нагайбаков имеет сугубо историко-этнографическое значение и не может служить базой для выделения самостоятельных народов.

Татарский этнос имеет древнюю и яркую историю, тесно связанную с историей всех народов Урало - Поволжья и в целом России.

Самобытная культура татар достойно вошла в сокровищницу мировой культуры и цивилизации.

Следы ее мы находим в традициях и языке русских, мордвы, марийцев, удмуртов, башкир, чувашей. В то же время национальная татарская культура синтезирует в себе достижения тюркских, финно-угорских, индоиранских народов (арабов, славян и других).

Татары - один из самых подвижных народов. Из-за безземелья, частых неурожаев на родине и традиционной тяги к торговле еще до 1917 года они стали переселяться в различные регионы Российской империи, в том числе в губернии Центральной России, на Донбасс, в Восточную Сибирь и Дальний Восток, Северный Кавказ и Закавказье, Центральную Азию и Казахстан. Этот миграционный процесс усилился в годы советского правления, особенно в период "великих строек социализма". Поэтому в настоящее время в РФ практически нет ни одного субъекта федерации, где бы ни жили татары. Еще в дореволюционный период образовались татарские национальные общины в Финляндии, Польше, Румынии, Болгарии, Турции, Китае. В результате распада СССР в ближнем зарубежье оказались татары, жившие в бывших союзных республиках - Узбекистане, Казахстане, Таджикистане, Киргизии, Туркмении, Азербайджане, Украине, в странах Балтии. Уже за счет реэмигрантов из Китая. Tурции и Финляндии с середины XX века образовались татарские национальные диаспоры в США, Японии, Австралии, Швеции.

Культура и быт народа

Татары являются одним из наиболее урбанизированных народов РФ. Социальные группы татар, живущих как в городах, так и в селениях, почти ничем не отличаются от тех, которые существуют у других народов, прежде всего у русских.

По образу жизни татары не отличаются от других окружающих народов. Современный Татарский этнос зародился параллельно с русским. Современные татары являются тюркоязычной частью коренного населения России, которая в силу большей территориальной приближенности к Востоку выбрала не Православие, а Ислам.

Традиционным жилищем татар Среднего Поволжья и Приуралья была срубная изба, отгороженная от улицы забором. Внешний фасад украшался многоцветной росписью. У астраханских татар, сохранивших некоторые свои степные скотоводческие традиции, в качестве летнего жилища бытовала юрта.

Как и у многих других народов, обряды и праздники татарского народа во многом зависели от сельскохозяйственного цикла. Даже названия времён года обозначались понятием связанным с той или иной работой.

Многие этнологи отмечают уникальный феномен татарской толерантности, заключающийся в том, что за всю историю существования татар, они не были инициаторами ни одного конфликта на этнической и религиозной почве. Известнейшие этнологи и исследователи уверены, что толерантность - это неизменная часть татарского национального характера.

megaobuchalka.ru

Смотрите также

..:::Новинки:::..

Windows Commander 5.11 Свежая версия.

Новая версия
IrfanView 3.75 (рус)

Обновление текстового редактора TextEd, уже 1.75a

System mechanic 3.7f
Новая версия

Обновление плагинов для WC, смотрим :-)

Весь Winamp
Посетите новый сайт.

WinRaR 3.00
Релиз уже здесь

PowerDesk 4.0 free
Просто - напросто сильный upgrade проводника.

..:::Счетчики:::..