Главная » Реферат » Реферат маънавият ва маърифат

Тасдиқлайман” Маънавият, маърифат ва санъат бўлими бошлиғи Н. С. Рўзматова “ ” 2012й. Реферат маънавият ва маърифат


Баркамоллик юксак маънавият ва маърифат тимсоли темиров Н. п ф. д. Фжўи матм

1. /Темиров Н..docБаркамоллик юксак маънавият ва маърифат тимсоли темиров Н. п ф. д. Фжўи матм
1-шўъба

БАРКАМОЛЛИК – ЮКСАК МАЪНАВИЯТ ВА МАЪРИФАТ ТИМСОЛИ

Темиров Н. п.ф.д.ФЖЎИ МАТМ

Ўзбекистон Республикасининг мустақиллигининг дастлабки кунлариданоқ таълимни ислоҳ қилиш, ёш авлодни маънавий-ахлоқий тарбиялашда халқнинг бой миллий маданий-тарихий анъаналари,урф-одатлари ҳамда умубашарий қадриятларидан фойдаланишга алоҳида аҳамият берилди. Бу жиҳатдан таълим-тарбиянинг янги даврга ва замонга мос ва хос шакл ва воситалари ишлаб чиқилди, амалиётга жорий этилди. Айниқса, давлат ва жамият,узлуксиз таълим ,фан ва ишлаб чиқариш кабиларнинг бирлиги,ўзаро ҳамкорлиги натижасида қишлоқ ёшларининг маънавиятни шакллантиришга алоҳида эътибор берилди. Бу борада қишлоқдаги умумий ўрта таълим мактаби битирувчиларининг ижтимоий етуклигини шакллантириш, уларни миллий ва умумбашарий қадриятлар асосида тарбиялаш , ўз Ватанига ва халқига содиқ фуқарони вояга етказиш масаласи асосий ўринни эгаллади.

Давлат сиёсатида устивор йўналишларидан бири бу қишлоқ мактаблари битирувчиларининг ижтимоий етуклигини юксалтиришга, иккинчидан таълимнинг янги моделини, унинг мазмунини такомиллаштиришга, учинчидан ,жамиятда мустақил фикрловчи етук фуқарони шакллантиришнинг назарий ва амалий йўналишлари муҳим ўрин тутади.

Ёшларимизга бўлган муносабат келажагимизга бўлган муносабатдир. 2008 йил “Ёшлар йили”, 2009 йил “Қишлоқ тараққиёти ва фаровонлиги йили” деб эълон қилиниши қишлоқ ёшларининг турмуш тарзини шаҳарликлардан кам бўлмаслиги ва қишлоқда ҳам замонавий шароитлар яратилиши йўлида қўйилган катта қадам бўлди.

2010 йил “Баркамол авлод йили” деб эълон қилинди ва малакатимиз ёшларининг жисмонан соғлом, зиёли, маданиятли ва ХХ1 асрга мос кадрлар қилиб тарбилаш давлат сиёсатида устивор вазифа қилиб белгиланди. Энг аввало баркамоллик сўзининг маъносини тушуниб, англаб олиш керак. Давлат дастурида бу соғлом, баркамол авлод, ижодий ва интеллектуал салоҳият, хар томонлама ривожланган шахс, хуқуқий саводхон, соғлом она – соғлом бола каби муҳим маънолар келтирилган. Тарихан ота–боболаримиз ёшларга камол топгин деб дуо қилишган. Комилликка эришиш-бу-мураккаб жараён. Илм ва маърифат орқалигина бунга эришиш мумкин. Имом Бухорий, ат -Термизий, ал-Фарғоний каби буюк алломаларни комиллик даражасига эришган шахслар деб айтиш мумкин.

Бугунги кунда ёшлардаги миллий руҳият, инсоний фазилатлар, маънавият, жамиятни маънавий юксалтиришдаги иштироки албатта, уларнинг баркамол итнсонлар бўлиб етишиши учун асос бўлади. Баркамол ёшлар тарбияси тарихий аҳамиятга эга. Улуғ мутафакирларимизнинг илм-маърифат, таълим-тарбия соҳасидаги беназир фикрларидан фойдаланиш бугунги тараққиёт учун, ёш авлодни камолоти учун муҳим эканлигини инкор қилиб бўлмайди. Шу боис ҳам Абу Наср Форобий, Абу Райҳон Беруний, Юсуф Хос Хожиб, Абу Али ибн Сино, Алишер Навоий каби улуғ мутафаккирларнинг комил инсон тарбияси ҳақидаги қарашларидан турмушда кенг фойдаланиш мақсадга мувофиқ.Буюк сиймолар меросидан таълим-тарбияни такомиллаштиришда ҳамда ўқувчи ёшларнинг ижтимоий етуклигини шакллантириш, комил инсонни вояга етказиш каби масалаларга қаратиш ижобий натижалар беради..

Ўзбекистон мустақилликка эришгач, буюк алломаларимиз янгитдан дунёга келдилар, десак муболаға бўлмайди. Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов бошчилигида ўтмишда яшаб ижод қилган, ўз даврида бутун дунёга танилган, аммо собиқ шўролар даврида ўз зулмини ўтказиб, ўзбек халқининг тарихини йуқотишга интилганлар таъсирида тарих сахифаларидан ўчиб кетган улуғ аждодларимиз қайтадан тикландилар. Улар туғилиб ўсган ва ижод қилган муқаддас жойлар обод бўлиб, алломаларимиз рухлари шод бўлмоқда.

Хақиқий тарихимиз тикланиб ёшларимиз онгига миллий истиқлол руҳи мукаммал сингдирилмоқда. Кейинги 19 йил мобайнида И.Каримов бошчилигида мамлакатимиз эришган ютуқларни дунё ахли тан олмоқда. Бу буюк бунёдкорликка эришиш осонликча бўлмаганлиги барчага аён. Барча ислоҳотларнинг босқичма-босқич фақат инсон манфаатлари учун бўлаётганига асло шубҳа йуқ.

Ҳаётда ҳар бир инсон ўз қадриятлари билан яшайди. Мавжуд қадриятлар эса унинг кимлигини белгилайди. Агарда фан нуқтаи назаридан қарайдиган бўлсак, одамларни шартли равишда бешта тоифага бўлиш мумкин.

1- тоифадагилар фақат оила муаммолари билан;

2 – тоифа- оила, махалла, туман, шахар муаммолари билан;

3 - тоифадагилар янада кенгроқ вилоят муаммолари билан;

4- тоифадагилар мамлакат муаммолари билан;

5- тоифадагилар дунёдаги муаммолар билан қизиқади, ўйлайди ва яшайди.

Фуқароларимиз ичида дунёқараши кенг бўлган инсонлар кўп. Улар нафақат ўзлари ҳақида, балки бошқа инсонлар ҳақида хам қайғурадилар. Буюк бобомиз Алишер Навоийнинг “Одами эрсанг демагил одами, ониким йўқ халқ ғамидин ғами” сўзлари айнан баркамол инсонларга қаратилган. Бизнинг олий мақсадимиз “Озод, обод Ватан ва фаровон турмуш”га эришишдир. Бу буюк йўлдан биз бормоқдамиз ва халқимиз кундан-кунга фаровонликка эришмоқда.

Ҳар бир инсон ўз ҳаётида ижтимоий фаол бўлишликка интилиши керак. Бунинг учун, энг аввало, ўз шахсий қадриятларини шакллантиришга эришиши, оилавий турмушга тайёр бўлиши, илм олишга интилиши, ҳаёти учун зарур бўладиган меҳнат малакаларига эга бўлиши, маданий ҳордиқ чиқара олиши ва, албатта, Ватан олдидаги бурчини бажара олишга тайёр бўлиши лозим.

Инсоннинг инсоний фазилатлари, энг аввало, наслдан ўтади. Бу фазилатлар инсон яшаётган муҳитда мустаҳкамланади ва тарбия орқали бошқарилади. Бу мараккаб жараён иштирокчиси бўлмиш одам боласи оилада, ўқув юртларида ва ижтимоий ҳаётда синовдан ўтади. Ҳаёт бизлар ўйлаганчалик оддий эмас. Бола дунёга келгач, барча болалар каби бир хил шакл ва мазмун эгаси бўлади. Кейинги ҳаёт уни ё яхши йўлга, ё ёмон йулга олиб кириб кетади.

Мамлакатимизда барча фуқаролар учун бир хилда Конституциявий хуқуқ ва бурч белгиланган. Буни ҳамма ҳам бир хил англамаслиги оқибатида кимдир насл қурбони, кимдир муҳит қурбони кимдир тарбия қурбонига айланади ва оқибатда айрим инсонлар ҳаётдаги жиддий тўсиқларга учрайди.

2010 йилда амалга ошириладиган муҳим ишлардан бири ёшларни ҳаётга тайёрлаш ва уларнинг тарбиясидир. Бунда кенг жамоатчилик, айниқса ўқув муассасалари, сиёсий партияларнинг “Ёшлар қаноти”, “Аёллар қаноти” “Камолот” ЁИҲ , Маҳалла ва Қишлоқ фуқаролар йиғинлари каби ташкилотлар ўта жонбозлик кўрсатишлари керак. Ёшларнинг ҳаёти ва турмуш тарзи чуқурроқ ўрганилса, уларда маълум даражада ижтимоий-иқтисодий соҳаларда муаммолар мавжудлиги сезилади. Кейиги пайтларда учраётган оилалардаги, маҳаллалардаги, ўқув муассасаларидаги носоғлом муҳит, ўқитувчи ва ўқувчилар ўртасидаги нопедагогик муносабатлар, масъулиятсизликлар, ёшлар тақдирига бефарқлик оқибатида ҳар хил диний оқимларга кириб кетишлар ёшлар ҳаётига таҳдид солмоқда. Бу салбий ҳолат ҳар бир соғлом фикрловчи инсонларни чуқур ўйлантириши лозим.

Хар қандай муаммонинг келиб чиқиш сабаблари олдиндан батафсил ўрганилса, унинг ечими осон бўлади. Кўпинча бизлар муаммо вужудга келганидан сўнггина фаолиятимизни кучайтирамиз. Бу ўз – ўзидан тескари самара беради. Мақсадимиз ёшларни баркамол инсонлар қилиб тарбиялаш экан, бунда бола туғилган кундан то у ҳақиқий ҳаётга киргунча унинг шаклланиши доимий жамоатчилик назоратида бўлишини таъминлашимиз керак. Катталарнинг шахсий намунаси эса бунда муҳим рол ўйнайди.

Биз ўз тарихи билан фахрланадиган инсонларни тарбиялашимиз ва шакллантиришимиз, бунда миллий ғурур ва миллий қадриятларимизга таянишимиз ва ундан унумли фойдаланишимиз зарур.

И.А.Каримов нутқларида ёшларимизга мустақиллик қанчалар буюк неъмат эканлигини тушунтиришни тинмай давом эттиришликни ва хар бир фуқарони мамлакат келажаги учун жавобгарликни англашига ёрдам беришликни, айниқса, олимлар, зиёлилар ва сиёсатшунослар олдида бу соҳада амалга оширилиши керак бўладиган амалий ишларнинг механизмлари ва технологияларини ишлаб чиқиш зарурлиги аниқ кўрсатиб берилган.

Минг афсуски, ҳали одамларимиз ичида дунёқараши ва сиёсий саводхонлиги замон талабларига жавоб бера олмайдиган ҳар хил тоифадаги фуқароларнинг борлиги ачинарли ҳолат.. Бу салбий ҳолат 2010 йилда таълим –тарбия, айниқса, мафкуравий ишлар соҳасида фаолият кўрсатаётган барча ташкилотлар асосий эътиборни ёшларнинг ҳуқуқий ва сиёсий саводхонлигини оширишга, ҳозирги ўтиш даврида иқтисодий сохани инсон учун ҳаётий зарурий устувор масала эканлигига қаратишлари мақсадга мувофиқ бўлади.

uz.denemetr.com

Комил инсон тарбияси: маънавият ва маърифат уйғунлиги



Проблема гармонично-развитого поколения с давних времён интересовала человечество. Воспитание гармонично-развитого поколения на протяжении веков является мечтой,желанием, идеалом людей. Эволюция мыслей о гармонично-развитом человеке связана с развитием науки и культуры,степенью производства, стилем руководства государства,характером системы, усовершенствованием.

Ключевые слова: человек, камолот, гармонично развитый человек, поведение, человечество, образование и воспитание, качества, личность, идея, ученые, произведение, Авесто, хадис.

The problem of harmoniously developed generation has interested humankind since ancient times. Upbringing of harmoniously developed generation for centuries is the dream,the desire, the ideal of the people. The evolution of ideas about harmoniously-developed man is connected with the development of science and culture,level of production,way of managing the state,the nature of the system improvement

Key words: Human, kamolot, harmoniously developed man, behavior, humanity, education and nurture, features, person, idea, scientists, work, Avesto, hadith.

«... Келажак авлод ҳақида қайғуриш, соғлом, баркамол наслни тарбиялаб етиштиришга интилиш бизнинг миллий хусусиятимиздир»

И. Каримов

Маълумки, Ўзбекистон ўз мустақиллигига эришган дастлабки кунлариданоқ мамлакатимиз Президенти И.Каримов келажагимиз пойдевори бўлган ёшларни баркамол инсонлар қилиб тарбиялашда соғлом ижтимоий-руҳий муҳитларни яратиб бериш мақсадида таълим-тарбия тизимини тубдан ислоҳ қилишга катта аҳамият берди.

Сир эмаски, ҳар қайси давлат, ҳар қайси миллат нафақат ер ости ва ер усти табиий бойликлари билан, ҳарбий қудрати ва ишлаб чиқариш салоҳияти билан биринчи навбатда, ўзининг юксак маънавияти билан кучлидир. Бу нарса инсон шахсига нисбатан эътибор ва талабнинг кучайганлигини кўрсатади.

Таълим-тарбия жараёни тарбиячи ва тарбияланувчилар фаолиятининг ўзаро ҳамжиҳатлигидан иборатдир. Таълим-тарбия жараёни индивиднинг фақатгина билим, кўникма ва малакаларини шакллантириб қолмасдан, балки тарбияланувчи шахсига комплекс равишда таъсир этувчи ижтимоий муҳит доирасида амалга ошади [1]. Бундай жараённи талаб даражасида амалга ошишида мураббийлар, маънавият тарғиботчиларининг роли беқиёсдир.

Одамнинг комил инсон ва мукаррам инсон мартабасига кўтарилиши унинг маънавиятининг юксалиши демакдир. Шу ўринда айтиш керакки, бу соҳада олиб борилаётган назарий ва амалий изланишларни чуқур ўрганиш, уни амалиётда қўллаш бугунги куннинг долзарб вазифаларидан биридир. Ёшларни миллий истиқлол руҳида тарбиялаш ҳамда камол топтиришда соғлом ижтимоий-руҳий муҳитнинг самарадорлигини янада оширишда мураббийлар ва тарғиботчиларнинг вазифалари, тавсиялар уларнинг иш ҳужжатлари, маънавий-маърифий тадбирларни амалга оширишда эътибор бериш лозим бўлган жиҳатлар ўз аксини топган. Ҳар бир мураббий, комиллик тарғиботчиси таълим-тарбия жараёнини тўғри ташкил қилишга, соғлом ижтимоий муҳитни яратиб беришга, масъулиятли вазифаларни виждонан бажариши лозимдир.

Комил инсонни тарбиялашга тасаввуф таълимотида алоҳида эътибор қаратилган. Тасаввуф том маънодаги инсонпарварлик таълимотидир, десак муболаға бўлмайди.

Е. Э. Бертельс: «Тасаввуф адабиётини ўрганмасдан туриб, ўрта асрлар мусулмон Шарқи маданий ҳаёти ҳақида тасаввурга эга бўлиш мумкин эмас. Бу адабиётдан хабардор бўлмасдан Шарқнинг ўзини ҳам англаш қийин [2]», – дея алоҳида таъкидлайди. Шу боис ислом таълимотидаги комил инсон ғоясини тасаввуф таълимоти билан уйғун ҳолда ўрганиш мақсадга мувофиқдир.

Тасаввуф таълимотининг йирик вакили Ибн ал Арабийнинг фикрича, «Тангри таоло илоҳий нурдан илк марта Ақлли Аввални яратди ва унинг мурати шакли Комил Инсон қиёфасида зуҳур этди. Шунинг учун “Ҳалақаллоҳу одама ало суратар-Раҳмону», яъни Аллоҳ-одамни Раҳмон суратида яратди, деган ҳадис мавжуд. Комил инсон, шу тариқа, Аллоҳнинг Раҳмону Раҳим сифатларига эга бўлди, дейди.

...Комил инсон тимсоли Муҳаммад пайғамбар тимсолидир. Чунки у кишида ақлий руҳий камолот, дунёвий ва илоҳий билимлар жамулжам эди [3].

Аллоҳ ўзининг сифатларини фақат комил инсондагина кўради. Шу боис комил инсонгина Аллоҳ жамолини кўришга муяссар бўлади, – деб таълим берилади, тасаввуф таълимотида.

Демак, маънавий меросимизда, диний таълимотда комиллик инсоннинг қалби, яъни ботиний гўзаллиги билан белгиланишига алоҳида урғу берилади. Бу «Аллоҳ сизнинг суратларингиз ва амалларингизга эмас, балки қалбларингиз ва ниятларингизга боқар» сингари ҳадисларда ҳам ўз аксини топган.

Азизиддин Насафий комил инсонга таъриф бериб ёзади: «...билгилки, комил инсон шундай инсондурким, унда қуйидаги тўрт нарса камолга етган бўлсин: яхши сўз, яхши феъл, яхши аҳлоқ ва маориф».

Мутафаккирнинг ушбу фикрлари Абу Ҳомид Ғаззолий томонидан кенгроқ ифодаланади: «Аллоҳ ҳамма учун севимлидир, чунки Унда инсон тасаввуридаги барча эзгуликлар, инсонни ўзига тортувчи, муҳаббатига сабаб бўлувчи жамики сифат ва ҳислатлар мавжуд. Жумладан, инсон ўзига яхшилик қила оладиган саховатли одамларни, адолатли шохларни, шунингдек барча гўзал нарсалар, нафосат олами, хушбўй, хушсурат нарсалар ҳам севимли бўлиб, «саҳийлар сиймосида саҳоватни, одиллар сиймосида адолатни, қаҳрамонлар сиймосида қаҳрамонликни севамиз».

Комил инсон масаласида мулоҳаза юритилар экан, бевосита диний ва дунёвий маънавий қадриятларимизда бу масалага алоҳида эътибор қаратилганини эътироф этиш зарур.

Комил ва етук инсон ғояси, айниқса илк Ўрта асрларда Ўрта Осиёда машшойўун – перипатетик фалсафасида ўзининг ёрқин ифодасини топди.

Шайх Абдуқодир Гийлонийнинг комил инсон тўғрисидаги айтган фикрлари диққатга сазовордир. Мутасаввиф қодирия тариқатининг асосчиси бўлиб, «Девони Ғавсул Аъзам», «Мактуботи Гийлоний», «Туҳфатул қодирия», «Сиррул асрор. Мактубот», «Қасидаи ғавсия» каби асарлар Гийлоний қаламига мансубдир. Мутасаввифнинг «Сиррул асрор. Мактубот» асари ўзбек тилига таржима қилинган[4]. Ушбу асарда Гийлонийнинг комил инсон тарбияси ҳақидаги фикрлари баён қилинган. У комил инсонни ҳақиқий инсон номи билан ҳам атайди. Олимнинг назарида,

Комил инсон – руҳи олий ҳад даражасида юксалган инсон.

Комил инсон – фақирлик мақомидаги инсон.

Комил инсон – ўз нафсини жиловлаган инсон.

Комил инсон – тана ва руҳи уйғун инсон

Комил инсон – ҳақиқатни англаган инсон.

Комил инсон – нурий инсон.

Комил инсон – илоҳий-ладуний илмни эгаллаган инсон [5].

Қодирия таълимотининг асосчиси Гийлоний ҳақиқий инсонни тарбиялаш учун илм олиш, маърифатли бўлишни биринчи асос деган. Унга кўра, инсон кўриш, эшитиш, ақлни ишлатиш воситасида билиш қобилиятига эга бўлади, дейилган. Ушбу талқин Гийлонийнинг «Сиррул асрор» асарида яққол очиб берилган. Асарда инсонга илм икки қанот сингари зарурдир дейилади. Яъни инсон камолотида илмлар икки кўринишда: зоҳирий ва ботиний бўлади, дейилган.

Илмни эгаллаган, маърифатли бўлган шахс жаҳолатга қарши туради ва камол топади. Огоҳлик ўз навбатида илм, ақл, тафаккурга таянади [6]. Инсонни ғафлатдан уйғотиб, огоҳлик руҳида тарбиялаш ғояси Гийлонийнинг «Раббонийликни англаш» асарида яққол тасвирланган.

Хуллас, Гийлонийнинг фикрича, «комил инсон ҳақиқат илмини эгаллаган, руҳи қудсий, илоҳий зотни тажаллий этадиган, ақли кулдан баҳраманд бўлган, руҳи Лоҳут олами даражасидаги олий ҳадга камол топган, фақр ҳолатига етган улуғ, муборак, нурли, файзли ва барокотли зотдир».

Уйғониш даврининг буюк файласуфи, «иккинчи муаллим» унвонини олган мутафаккир Абу Наср Форобийни (873-950) комил инсон тўғрисидаги ғоялари унинг ижтимоий-сиёсий ва аҳлоқий қарашларида ўз инъикосини топди.

Маълумки, Абу Наср Форобий мусулмон Шарқида социология, сиёсий фалсафа соҳасида яхлит таълимот яратди. Бу соҳада мутафаккир кўплаб асарлар ёзди. «Фуқаролик сиёсати», «Фозил шаҳар аҳолиларининг фикрлари», «Бахт-саодатга эришув йўллари ҳақида рисола», «Буюк кишиларнинг нақллари», «Фазилатли ҳулқлар», «Фазилат, бахт-саодат ва камолот ҳақида» ва бошқа асарлар шулар жумласига киради. Умуман олганда, Форобий фалсафа, мусиқа, илм-фан, аҳлоқ, мантиқ, психология, математика, давлат ва ҳуқуққа оид кўплаб асарларнинг муаллифидир.

Адабиётлар:

1. Иброҳимов А. ва бошқалар. Ватан туйғуси. Т.: Ўзбекистон, 1996. 110-б.

2. Бортельс Е. Э. Суфизм и суфийская литература. – М.: Наука. 1995. С. 54.

3. Комилов Н. Тасаввуф. – Тошкент. 2009 йил. 131-132-бетлар.

4. Юнусова Г. С. Абдулқодир Ғийлоний таълимотида билиш муаммолари// Фалсафа ва ҳуқуқ. Т.: 2005. № 3. – 78-82 б.

5. Бу ҳақда қаранг: Юнусова Г. Машғуллик ила фориғлик //Имом Бухорий сабоқлари. – Т.: 2005. № 4 – 188-189 б.

6. Наврўзова Г. Н., Зоиров Э. Х., Юнусова Г. С. Тасаввуфда инсон ва унинг камолоти масаласи. – Т.: Фалсафа ва ҳуқуқ нашриёти, 2006. – 123 б.

Основные термины (генерируются автоматически): комил инсон, инсон ва, ва унинг, Фалсафа ва ҳуқуқ, инсон ва мукаррам, инсон ва унинг, ва етук инсон, ва унинг мурати, нисбатан эътибор ва, ер ости ва, жараёни тарбиячи ва, оширишда мураббийлар ва, ҳарбий қудрати ва, кўникма ва малакаларини, дунёвий ва илоҳий, борилаётган назарий ва, яхши аҳлоқ ва, ва амалларингизга эмас, балки қалбларингиз ва, диний ва дунёвий.

moluch.ru

Маънавият, маърифат ва санъат бўлими шўъба мудири М. А. Алимованинг Баённомаси

Маънавият, маърифат ва санъат бўлими шўъба мудири М.А.Алимованинг

Баённомаси

5 июль 2012 йил Тошкент шаҳар

Қатнашчилар:

Миробод тумани Халқ таьлим

бўлимига қарашли 213-ўрта умум

таьлим мактаби қошидаги соғлом-

лаштириш майдончасининг

“Ғунча” номли 1-гурухи.

Гурух рахбари:

Қорабоева Наргиза.

Жами: 30 та дам олувчилар.

Кун тартиби:

“Буюк рассомлар ижодидан” рукни остида Ўзбекистон халқ рассоми Чингиз Ахмаров таваллудининг 100 йиллигига бағишланган суҳбати

Ассалому алайкум! Азиз ўқувчилар, сизлар билан кўришаётганимиздан хурсандман. Ўқув йилини аъло бахоларга тугатиб олдингизми, таътилингиз қандай ўтяпти.

Болалар сухбатимизни бошлашдан олдин шуни таъкидлаб ўтишимиз жоизки, инсон умрининг ўзи бир хикмат. Зеро бу хаётда кимгадир умрнинг оппоқ дафтарини нурли битикларга тўлдириб яшаш, кимгадир бутун умир эзгу ўй, эзгу амаллар ёғду сочиб турган манзилларга интилиб яшамоқлик бахти насиб этади. Мен бугун сизларга Чингиз Аҳмаровнинг хаёти ва ижоди билан таништиришни мақсад қилдим.

Чингиз Аҳмаров асарларида кўпинча замондошларимизнинг ижодкорлик руҳи билан яшаётган гўзал ва ёқимтой табиати мураккаб ва нафис қиёфаларда тасвирланган. Ўзбекистон халқ рассоми Чингиз Аҳмаров 1912 йилда Челябинск вилоятининг Троицк шаҳрида туғилган.

Таржимаи ҳол

1927 —1931 йилларда Пермь тасвирий санъат техникумида, 1942 йилда В. Суриков номидаги Москва Давлат бадиий институтида ҳамда 1948 йилда шу институт аспирантурасида таълим олди. У санъатшунослик номзоди илмий даражасига эга.

Мехнат фаолиятини Тошкент шаҳрида, Ҳамза номидаги Санъатшунослик илмий тадқиқот институтида илмий ходимликдан бошлаб, сўнг Беньков номидаги бадиий билим юртида ўқитувчи. Ўзбекистон Рассомлар уюшмаси раисининг муовини, Тошкент Политехника институтида кафедра мудири, Тошкент Санъатшунослик институтида профессор лавозимларида ишлади.

Ижодий фаолиятини эса 1931 йили Самарқанд шаҳрида бошлаб, даставвал асосий диққат-эътиборини портрет жанри ва китоб сураткашлиги соҳасига қаратди. «Алпомиш ва Ойбарчин» (1944), «Ширин» (1949), «Қизлар» (1949), «Мукаррама Турғунбоева портрети» (1951), «Ганалик қиз» (1958), «Африкалик» (1958), «Рассом Рашид Темиров портрети» (1960), «Аълочи Зотова портрети» (1960), «Зулматдаги зиё» (1964), «Шоира Зулфия портрети» (1964), «Раққоса» (1964), Алишер Навоий лирикасига бағишланган расмлар туркуми (1966—1967), «Мушоира», «Беҳзод ҳузурида» (1966) каби ранг-баранг мавзудаги расмлар рассом мўйқаламига мансубдир.

Ч. Аҳмаровнинг асарларида кўпинча замондошларимизнинг ижодкорлик руҳи билан яшаётган гўзал ва ёқимтой табиати мураккаб ва нафис қиёфаларда тасвирланган. Унинг сураткашлик асарлари орасида, айниқса «Студентлар» ва «Аёл портрети» (1944), Индонезияга қилинган сафарда чизилган суратлар (1964), Шарқий Африка сафарида чизилган суратлар (1965), «Сурмахон» (1966) кабилар муваффақиятли чиққан.

Китоб сураткашлиги соҳасида рассомнинг «Менинг ёшлигим», Ш. Сулаймоновнинг «Ли Чу» (1934), Ойбекнинг Навоий» романи (1951)га, «Равшан эпоси» (1958), М. Шайхзоданинг «Мирзо Улуғбек» (1964) трагедиясига ишлаган расмлари диққатга сазовордир.

1968 йилда Алишер Навоийнинг 525 йиллик юбилейи нишонланди. Юбилейга тайёргарлик ишлари эса 1966 йилдан бошланган эди. Алишер Навоий юбилейини ўтказувчи ҳукумат комиссияси ва А. Навоий номидаги Адабиёт музейини ташкил этувчи бадиий кенгашнинг аъзоси сифатида Чингиз Аҳмаров фаол ишлаб, мумтоз шоир ҳақида бир неча янги нодир асарлар яратди.

Шоирнинг «Хамса» асаридаги «Фарҳод ва Ширин», «Лайли ва Мажнун», «Сабъаи сайёр» достонлари асосида монументал деворий суратлар чизди.

Умуман монументал деворий суратлар чизиш рассом ижотида алоҳида ўрин тутади. Бу соҳада унга тенг келадиган ижодкорни топиш қийин, албатта. Ч. Аҳмаров Ўзбекистонда шарқона миллий рассомлик санъатини ривожлантиришга катта ҳисса қўшган улкан санъаткорлардан

У қадимги миниатюра анъяналарини давом эттириб, замонавий услублар билан бойитган ҳолда ўзига хос янги бадиий мактаб яратди. Республикамиздаги кўзга кўринган ўнлаб ҳашаматли биноларии монументал деворий суратлар билан безади. Жумладан, Алишер Навоий номидаги Ўзбек Давлат академик Катта театри, Адабиёт музейи, Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти, Ҳамза номидаги Саньатшунослик институти, Тошкент метросининг Алишер Навоий бекати ва бошқа иншоотлар унинг бетакрор санъати билан жило топди.

Рассом киносанъати соҳасида ҳам ижод қилиб, «Ўзбекфильм» киностудиясида суратга олинган «Улуғбек юлдузи», «Икки дил достони» ва бошқа фильмларга кийим-кечак эскизларини яратди, кўплаб ёш истеъдодли рассомларга устоз-мураббийлик қилди. Унинг сермаҳсул ва серқирра ижодий фаолияти «Ўзбекистон халқ рассоми» фахрий унвони, Давлат мукофотлари ва орден, медаллар билан тақдирланди.

Унга «Татаристон халқ рассоми» фахрий унвони ҳам берилган.

Устоз санъаткор, профессор — Чингиз Аҳмаров 1995 йил 13 мартда Тошкент шаҳрида вафот этди.

uz.denemetr.com

Тасдиқлайман” Маънавият, маърифат ва санъат бўлими бошлиғи Н. С. Рўзматова “ ” 2012й

“Тасдиқлайман” Маънавият, маърифат ва санъат бўлими бошлиғи Н.С.Рўзматова___________ “_______”__________2012й.

Маънавият, маърифат ва санъат бўлими шўъба мудири М.А.Алимованинг

2012 й. 17 январь Тошкент ш.

Қатнашчилар:

Республика болалар кутубхонаси

В.Успенский номидаги

РИМАЛ талабалари

Юнусобод туманидаги

58-умумтаълим мактаби

ўқувчилари ва ўқитувчилари

Марказий офицерлар уйи илмий-услубий бўлим бошлиғи У.Олтинов

Жами: 80 та ўқувчи.

Ўзбекистон Республикаси Қуролли кучларининг 20 йиллиги муносабати билан “Ватан ҳимояси – муқаддас бурч” номли тадбир баённомаси.

Хавф-у хатар йўқ, дея куйланади бир қўшиқда. Дарҳақиқат, шижоатли ўктам, жасур ҳарбийларимиз бор экан, кўнгиллар хотиржам, ҳаётимиз тинч, осуда кечади. Бугун юртимизда бу соҳага катта эътибор қаратилаётгани ҳам бежиз эмас. Бу ўз навбатида ҳар томонлама етук, билимли ва малакали мутахассисларни тайёрлашга хизмат қилади.

Реcпублика болалар кутубхонасининг тадбирлар залида ҳам Ўзбекистон Қуролли Кучларининг 20 йиллиги муносабати билан “Ватан ҳимояси – муқаддас бурч” номли тадбир бўлиб ўтди. Меҳмонлар В.Успенский номидаги республика ихтисослашган мусиқа академик лицейининг дамли оркестри ижросидаги мусиқа садолари ва Юнусобод туманидаги 58-умумтаълим мактаби ўқувчиларидан ташкил топган ҳарбий гуруҳнинг марши остида кутиб олиниши кечага байрамона кайфият бахш этди. Тадбирда Халқ таълими вазирлиги, Тошкент умумқўшин қўмондонлик билим юрти ва Марказий офицерлар уйи вакиллари иштирок этишди.

Тадбирлар залида Ўзбекистон Республикасининг гимни ижро этилиб кеча довом эттирилди .

Кечани “Мактабгача ёшдаги ва 1-4 синф ўқувчиларига ҳизмат кўрсатиш медиаресурс бўлими” бошлиғи М.Хаитбаева очиб, барча йиғилганларни байрам билан қутладилар ва сўз навбатини Т.Шириновга бердилар.

Халқ таълими вазири Темур Ширинов барчани Қуролли Кучларимизнинг 20 йиллиги билан қутлаб, ёшларга Ватан ҳимоясидек улуғ вазифа олдидан пухта тайёргарлик кўриш лозимлигини таъкидлаб ўтди.

Юнусобод туманидаги 58-умумтаълим мактабининг 70га яқин ўқувчиларига Халқ таълими вазирлиги ҳамда “Трастбанк” ҳомийлигида ўқув қуролларидан ташкил топган совғалар топширилди.

Сўнг сўз навбати Тошкент умумқўшин қўмондонлик билим юрти ва Марказий офицерлар уйи вакилларига берилди.

Сўзга чиққан Марказий офицерлар уйи илмий-услубий бўлим бошлиғи У.Олтинов барча мехмонларни байрам билан яна бир бора табриклаб ўқувчиларга:

- Дунёда касблар кўп. Аммо ватан ҳимоячиси бўлиш уларнинг ичида энг шарафлисидир. Зеро, киндик қони тўкилган Ватанни, шу мустақил юртни кўз қорачиғидек асраб-авайлаш, ўз оиласини, шаъну-ғурурини, ор-номусини ҳимоя қилиш демакдир дейди.

Сўзни Тошкент умумқўшин қўмондонлик билим юрти вакили давом эттирди. Тинчлик ва осойишталигимиз посбонлари – ҳарбийлар байрами мамлакатимизда миллий байрам сифатида нишонланади.Инсон ҳаётидаги бош мезон тинчликдир. Ватан химоячилари байрами мардлар байрамидир.

Тадбир давомида кутубхонамиз раҳбари сўзга чиқиб:

-Ёшлар онгига ватанпарварлик, жасурлик туйғуларини сингдиришда кутубхонанинг ўрни беқиёс.

Зотан, юртимиз келажаги ватанпарвар, билимли ёшлар қўлидадир,- дейди Дониёр Ўролов.

Тадбир сўнгида ўзбек эстрада юлдузлари иштирокидаги концерт дастури йиғилганлар эътиборига ҳавола этилди. Куй-қўшиқлар садоси остида рақсга тушаётган ўқувчиларнинг қувончи чексиз эди.

Нигоҳлари ўктам, одимлари шахдам ўқувчилар билан хайрлашар эканмиз, юртимиз тинчлиги, сархадларимиз хавфсизлиги, қўйингчи, эртанги куни ишончли қўлларда эканлигига яна бир бор амин бўлдик.

Ҳулоса: Ватаннинг ҳар қарич ерини, ҳар томчи сувини, ҳар ноёб гиёхини, тили, тарихи, келажагини асрамоқ даркор. Ватан ҳимоячилари куни мамлакатимизда умумхалқ байрами сифатида нишонланаётганлигининг боиси ҳам шундадир.

Ушбу тадбирни ўтказишдан мақсад - ҳар бир шахс онгига, қалбига ватанпарварликдек юксак туйғуни, мардлик, жасурлик сингари фазилатларни сингдиришдир. Чунки, мамлакатимизнинг буюк келажагини ватанпарвар, юртпарвар ёшлар қурадилар.

Баённома юритувчи: Алимова М.А.

uz.denemetr.com

РЕСПУБЛИКА МАЪНАВИЯТ ВА МАЪРИФАТ КЕНГАШИ

Презентация PowerPoint РЕСПУБЛИКА МАЪНАВИЯТ ВА МАЪРИФАТ КЕНГАШИ MЕДИА ТАҚДИМОТ ТОШКЕНТ-2014 МИЛЛИЙ ҒОЯ ВА МАФКУРА ИЛМИЙ-АМАЛИЙ МАРКАЗИ РЕСПУБЛИКА МАЪНАВИЯТ ТАРҒИБОТ МАРКАЗИ (52) 2014/13 ЮКСАК МАЪНАВИЯТ – СОҲИБҚИРОННИНГ ЕНГИЛМАС КУЧИ У бир неча минг йиллик тарихий тажриба, буюк анъана, том маънода шаклланган маданий-маънавий жараён маҳсулидир”. Ислом Каримов. Амир Темур – фахримиз, ғуруримиз. Амир Темур таваллудининг 660 йиллигига бағишланган халқаро илмий конференциядаги маъруза. 1996 йил 24 октябрь. “Амир Темур ўзбек халқининг кўп минг йиллик тарихий равнақида тасодифий шахс эмас. Умуман Темурийлар давридаги юксалиш шунчаки бехосдан юз бериб қолган ҳодиса эмас! БАХТНОМА Буюклари кўп халқ бахтиёр. Миннатдор халқ уларнинг жасоратини, матонатини, элим-юртим деб чеккан заҳматларини унутмайди. Қўшиқ ва достонларида куйлаб, суяди. Уларга ҳайкаллар қўяди. Энг сўлим кўча ва хиёбонларини уларнинг номлари билан безайди. Буюклар ўз тафаккур чироғи билан миллионлаб одамларни зулматдан зиёга, ёруғ келажакка олиб чиққанлар. Уларнинг ҳаёт йўллари, чеккан азоб-уқубатлари, энг қийин ёки сокин даврларда тутган тутумлари миллат учун бахтномадир. Мозийга боқсак, минглаб буюк боболаримизнинг юлдузлардек нурли нигоҳларини кўрамиз. Соҳибқирон Амир Темур, Имом Бухорий, Ал Хоразмий, Мир Алишер Навоий, Жалолиддин Мангубердилар бизларни алқаб, мадад бериб турибдилар. “БОБОЛАРИНГИЗНИНГ ҚУДРАТИНИ БИЛМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ, БИЗЛАРГА БОҚИНГ!” 6 Қадимий шаҳарларимиздаги оламга машҳур обидалар боболаримиз қурган буюк давлатлардан моддий гувоҳлик бериб туришибди. Шу бугун ҳам қуёш нурлари эрталаб бизлар ва Бухоро, Самарқанд, Термиз, Шаҳрисабз, Тошкентнинг заррин ёдгорликларига тушди. Демак, улар биз билан яшаяпти. Улар эртага ҳам, ХХII, ХХХ асрларда ҳам жим, салобат билан сўзлайди: "Боболарингизнинг қудратини билмоқчи бўлсангиз, бизларга боқинг". Амир Темур ҳазратлари Оқсарой пештоқига ёздирган машҳур башорат бежиз эмас экан-да! Буюк аждодимиз – Соҳибқирон Амир Темур нафақат ўзбек халқининг, балки адолат деб яшаган, яшаётган, яшайдиган инсониятнинг буюк фарзанди, умуминсоний эҳтиром соҳиби. Шунинг учун бўлса керак бундан роппа роса 21 йил бурун – 1993 йилнинг апрелида ижодкорлар билан бўлган суҳбатда Президент Ислом Каримов “Амир Темур даврини бошқатдан ўрганишимиз лозим. Нега деганда, Амир Темур тузукларини ўқисам, худди бугунги замоннинг катта-катта муаммоларига жавоб топгандек бўламан...”, деган эди. ТЕМУРБЕК – СОҒЛОМ БОЛА “2014 йил – Соғлом бола йили”нинг 8 апрелида Улуғ Амир Темур 678 ёшга тўладилар. Соҳибқироннинг болалигида қандай тарбия олганлиги ҳар биримиз учун бебаҳо манба. Темурбек қандай тарбияланганини билсак, уни жаҳонга машҳур айлаган маънавий фазилатларни билиб оламиз. Мана улар: “Муҳаммад Тарағай Баҳодур ўғли Амир Темур ёшлик чоғидан мард, довюрак, ғурурли, ўткир зеҳн ва ақлу идрок эгаси бўлиб ўсди. Турли дунёвий илмларни, ҳарбий санъатни эгаллади. Қуръони Каримни ёд олди, ҳадис илмини ўрганди. Иймон-эътиқодли, ҳалол-пок инсон бўлиб етишди”, дейилди Президент Ислом Каримовнинг 1993 йил 31 август куни Амир Темур ҳайкали очилишида қилган маърузасида. Темурбекнинг болалиги ҳақида барча маълумотлар жамланса, унга хос энг муҳим жиҳат жисмонан ва маънан соғломлик бўлиб чиқади. Амир Темур болалигидан спортга зўр ишқ қўяди. Ўқ отиш, чавандозлик, спорт ўйинларини жондан ортиқ севади. Овга бир киришиб кетса, кечаю кундузларини овда ўтказар эди. Осиёнинг мусулмон мамлакатларида подшоҳ, амир, хонлар саройида отабек, оталиқ, деган мансаб бўлган. Бу лавозимга сарой учун ҳурматли, ишончли, ҳар томонлама ибрат кўрсатган кишилар тайинланган. Отабекнинг вазифаси – педагоглик бўлган. У подшо, амирларнинг ўғлига илм, одоб ўргатган, тарбиялаган. Ёш Темурбек бу ҳарбий-спорт ўйинлари билан педагоги – отабек раҳбарлигида шуғулланган. Афсуски, соҳибқиронга илк устозлик қилган педагог – отабекнинг исми шарифи сақланиб қолмаган. У ўсмирлик чоғларидан табиатан оғир, босиқ, теран фикрли ва идрокли ҳамда ниҳоятда зийрак эди. Қаршисида турган одамдаги қобилият, фазилат, айниқса, самимиятни тезда фаҳмлаб олар эди. Ўз мустақил фикрига эга эди. Шу туфайли ўспиринлик чоғларидаёқ атрофига тенгқурлари орасидан садоқатли дўстларни ажратиб олди. Спорт билан шуғулланиш, табиатан чайир тан, 172 см бўй унинг фавқулодда жисмонан кучли этиб юборади. Бир мисол: агар сафдошлари камоннинг ипини бурунларигача тортса, Темур қулоғигача тортиб отган. Жисмонан ва маънан баркамоллик 24 ёшли Темурбекни Мовароуннаҳрнинг энг йирик шахсларидан бирига айлантирди. Бир оз вақт ўтгач, у халқининг бошини қовуштириб, истилочиларга қақшатқич зарба беради. Туркистон заминида истиқлол байроғини баланд кўтаради. 14 ИСТИҚЛОЛ БАЙРОҚДОРИ “Нуқтаи назар” деган ибора бор. Бу – мустақил фикр дегани. Илгари биз дунёга ўзимиз турган жойдан(ўз нуқтаи назаримиздан) қарай олмасдик. Чунки ўз нуқтаи назаримиз йўқ эди. Аниқроғи, бўлиши мумкин эмас эди. Ўзбекистон “бепоён юрт”, яъни қизил империянинг бир бўлаги эди. Бунинг бир мисоли – биз ҳам Озарбайжонни “кавказорти” дердик. Ўзимиз жанубда яшаб туриб, Ўзбекистонни “жанубий республикалардан бири” дер эдик. Бугунчи? Бугун биз учун Ўзбекистон – дунёнинг маркази. Дунёга Ўзбекистондан – Тошкентдан – Амир Темур ҳайкали турган нуқтадан қараяпмиз. Бораяпмиз. Бирор нарсага турли жойлардан (ўнгдан, чапдан, юқоридан, пастдан ва ҳ.к.) туриб қараса бўлади. Сиз турган жой “нуқта” бўлади. Назар эса қараш дегани. “Нуқтаи назар” ибораси бу ерда кўчма маънода эмас, асл маъносида, яъни географик маънода қўлланилмоқда. Истиқлол байроғи, мустақиллик байроғи. Бу байроқ миллионлаб одамларнинг тақдири, эртаси, бахтининг рамзи. Бунинг азобини миллатимиз танидаги чингизийлардан, шўролардан қолган қамчи излари эслатиб туради. Шунинг учун Президент Ислом Каримовнинг “Бугунги қутлуғ кунда Амир Темур бобомиз баланд кўтарган ва асримиз охирига келиб бизнинг қўлимизда қайтадан мағрур ҳилпираётган мустақиллигимиз байроғи остида туриб сизларни, барча халқимизни шу улуғ шодиёна билан муборакбод этаман”, деган сўзларини кўзда ёш билан тингладик. Бу сўзлар ХIV асрда кўтарилган ва XXI асрда қайта кўтарилган, мағрур ҳилпираётган мустақиллик байроғи остида айтилди-да! Ислом Каримов. Соҳибқирон камолга етган юрт. Шаҳрисабз шаҳрида Амир Темур ҳайкалининг очилиш маросимида сўзланган нутқ. 1996 йил 18 октябрь. Афсуски, ўтган асрда Шўроларнинг коммунистик мафкураси Амир Темурга қарши курашди. “Амир Темур номи тарихимиз саҳифаларидан қора бўёқ билан ўчирилди, унутишга маҳкум этилди. Аслида мақсад халқимизнинг юрагидан миллий онг, миллий ғурур туйғусини йўқотиш, уни қарамликка, тобеликка кўндириш эди. Лекин ўзбек халқи ўз аждодларини, ўз баҳодирларини унутмади, ҳамиша юрагида, қалб тўрида сақлади”. Марксизм-ленинизм бизни маънавий таслим қилиш йўлларини кўп қидирди. Биз ва жаҳон учун азиз бўлган аждодларимизни “олабўжи” қилиб кўрсатди. Масалан, европанинг ўзи “Европанинг халоскори”, деб ҳурматлаб, ҳайкал ўрнатган, ҳаёти асосида спектакллар қўйган, Европа рассомлари портретларини чизгани билан фахрланадиган Соҳибқирон Амир Темурнинг муборак номи қораланди. Бедодлик шу даражага етди-ки, атоқли маърифатпарвар Фитрат Соҳибқирон Амир Темур қабри олдига нажот истаб келади. Мана бу сўзларни айтиб-айтиб йиғлайди: Бағрим ёниқ, юзим қора, кўнглим синиқ, бўйним букук. Сенинг зиёратингга келдим, султоним! Эзилган бошим, қисилган виждоним, куйган қоним, ўртанган жоним учун бу сағанангдан даво излаб келдим, ҳоқоним!... Қоронғуликлар ичра ёғдусиз қолган ўзбек кўзлари учун тупроғингдан сурма олғали келдим... Сенинг Туронингни ўзим талатдим. Сенинг турклигингни ўзим эздирдим. Сенинг омонатларингга хиёнат ўзим қилдим... Эй арслонлар арслони! Меним ёзуқларимдан ўт, Мени қўлимни тут, Белимни боғла, муқаддас фотиҳангни бер! Сенинг дунёга сиғмаган ғайратингга онт ичаманки, Туронинг эски шараф ва улуғлигини қайтармасдан бурун аёғларингда ўтирмасман”. Фитрат, Абдурауф. Юрт қайғуси.(Темур олдинда). Танланган асарлар// Сўз боши ва изоҳлар муаллифи: Ҳ.Болтабоев; Таҳрир ҳайъати: О.Шарафиддинов ва бошқ.; Масъул муҳаррир: Н.Каримов/.-Т.: “Маънавият”, 2000.-256 б. 32-33 б.б. Шукрларки, “Куч – адолатда” экан. 74 йиллик курашда Соҳибқироннинг енгилмас кучи – юксак маънавияти енгди. Яна енгди. Унинг руҳи Ўзбекистонни озод қилишда, муқаддас заминимизни босқинчи Маркс-Энгельс, Ленин, Фрунзелардан тозалашда бизга мадад берди. Мана бугун Соҳибқирон содиқ ва оқибатли авлодларидан иззат-икром, эъзозу эҳтиром топди. У пойтахтимизнинг қоқ марказида, тарихий адолат тимсоли бўлиб, от устида турибди... “КУЧ – АДОЛАТДА” Ўша куни халқимиз ҳаётида унутилмас, тарихий воқеа рўй берди. Ўша куни Амир Темур ўз ватанига қайтди. Ўша куни Тошкентнинг қоқ марказида бобокалонимизнинг ҳайкали очилди. 1993 ЙИЛ 31 АВГУСТ. АМИР ТЕМУР ХИЁБОНИДА ЗОҲИР БЎЛГАН ИЛОҲИЙ НУР Президентимиз Ислом Каримов 1996 йили бу воқеани эслаб: “Эсимда, бундан уч йил бурун Тошкентнинг марказида Амир Темур ҳайкалини очганимизда, унинг юзида илоҳий нур зоҳир бўлгандай, у биз томонга қараб таралгандай туюлганди. Балким Имом ал-Бухорий, Баҳоуддин Нақшбанд, ат-Термизий каби муборак зотларнинг номини асрлар чангидан тозартириб, ҳурматларини жойига қўйганимиз ана шу ғайритабиий ҳолатнинг боиси бўлгандир. Бу билан яратганимиз бизга куч-қудрат ато этган, ҳар хил офату балолардан, ёмон кўзлардан асрагандир”, деган эди. Амир Темур жаҳон тарихида. Иқтибослар. Тўлдирилган ва қайта ишланган иккинчи нашри. –Т.: “Шарқ”, 2001. -304б. 33-бет. Бу фактни бежиз эслатмадик. Чунки машҳур француз тарихчи олими Люсьен Кэрэн ўзининг 1978 йили Швейцариянинг Нюшател шаҳридаги “Ла Баконйер” нашриётида, 1999 йилда Тошкентда ўзбек тилида чоп этилган китобида бу фактни тасдиқлайди. “Мўғул эроний билан, собиқ шаҳарлик кўчманчи турк билан, мусулмон оташпараст билан, насроний буддапараст билан – турфа тилларда сўзлашадиган, турли ирқ, дин, миллатларга мансуб миллионлаб инсонларнинг Амир Темурга чексиз садоқатининг сабаби нимада?”, деган саволни ўртага ташлайди олим. Жавобини ҳам ўзи айтади: “Амир Темир уларга на бир илоҳий хабар, на ватанпарварлик руҳи ва на ирқчилик туйғусини берган. Аммо шунга қарамай улар қатъий бир тартиб оқибатида юзага келган чарчоқ ва азоб-уқубатларга тўла ҳаёт тарзини танлаб, унга хизмат қилишга рози бўлганлар; демак, Амир Темурдан ўта кучли бир нур ва таъсир кучи таралиб турган”. Кэрэн Л. Амир Темур салтанати//Француз тилидан тарж. ва изоҳлар муаллифи: Б.Эрматов; Махсус муҳаррир: Х.Султон; Сўз боши: Луи Базен/-Т.: “Маънавият”, 1999. -224 б. 36-б. Бу мўъжизавий воқеа тафсилотига қизиқиб, 1993 йил 31 август куни бўлиб ўтган тадбирда қатнашган кишилардан суриштирдик. Тадбир иштирокчиси, ўша пайтда Амир Темур халқаро илмий экспедицияси раҳбари бўлган Фахриддин ака шундай эслади: “1993 йил 31 август куни эрталаб соат 9да Амир Темур хиёбони марказида Соҳибқирон ҳайкалининг очилиш маросими бошланди. Тумонат одам келган. Гулу гулдасталар бир олам. Хиёбон ёшларга тўлиб кетган эди. Биз “Темурий маликалар”, “Амир Темур шажараси” китобларини ёзган темуршунос олим, раҳматли Турғун Файзиев, атоқли темуршунос олим Ашраф ака Аҳмедовлар билан бирга турган эдик. Соат 9-30дан ўтганда Турғун ака менинг енгимдан тортиб, ҳайкалга қаранг, деб имо қилдилар. Қарасам, ҳайкалга осмондан нур тушиб, Амир Темур юзидан шуъла тарала бошлади. Кейин шуъла ҳаракатланиб, Президентимиз томонга таралди. Муҳтарам Президентимиз маърузани тўхтатиб, ҳайкалга қараб қўйдилар. Одамлар буни кўриб, ҳайратланиб, жунбушга келдилар. Бу воқеа 10 минутча давом этиб турди. Бу мўъжизани биз – юзлаб одамлар ҳаяжонда, ҳайратга тушиб кўриб турдик” (27.03.2014) АБДУЛЛОҲ ҲОТИФИЙ: “МЕН “ИСКАНДАРНОМА” ЁЗИШИМ КЕРАК ЭДИ, ЛЕКИН “ТЕМУРНОМА” ЁЗДИМ Бунинг сабабини Ҳотифий: “Мен ер юзида Искандардан қолган бирон ёдгорликни кўрмадим. Дўстларим менга “Искандар ҳақида афсона сўзлагандан кўра, ҳақиқий ғалабалар ҳақидаги “Зафарнома”ни назм ипига тизишни маслаҳат беришди”, деб изоҳлайди. Достоннинг хотимасида муаллиф “Агар бошқа шоирлар Искандар Зулқарнайн ҳақида ёзган бўлсалар, мен подишоҳларнинг энг улуғи ҳақида достон ёздим”, дейди фахрланиб. Ҳа. Ҳотифийнинг дўстлари доно экан. Чунки кейинчалик Ҳотифийнинг энг кўп кўчирилиб, севиб ўқилиб, уни машҳури жаҳон қилган достон – “Темурнома” бўлиб қолади. (ЎзФА Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти хазинасида бу достоннинг йигирмадан ортиқ қўлёзма нусхалари сақланмоқда). Амир Темур жаҳон тарихида. 218-бет. МАРЛО ҚИДИРГАН ҚАҲРАМОН Амир Темур бир умр енгилмай яшади. Унинг исми, образи Европада енгилмас куч тимсолига айланди. Машҳур инглиз шоири, қирол саройининг драматурги Кристофер Марло 1587-1588 йилларда ўзининг ҳомийси қиролича Елизавета топшириғига биноан “Буюк Темур” трагедиясини ёзади. Асарга асос қилиб Соҳибқирон Амир Темур сиймоси, унинг шон-шавкатли ҳаёти олинган эди. Асарда у қўрқмас ва мард; берган сўзига содиқ; гўзалликни юксак эъзозловчи; дўст, сафдошларига содиқ; золимларни таъқиб қилувчи; теран билимлар эгаси сифатида тасвирланади. Театр – ибратхона (М.Беҳбудий). Мана шундай ижтимоий-сиёсий муҳитда Англияни буюк ишларга сафарбар қилиш, бирлаштириш учун бир букилмас иродали, қудратли, доно, бунёдкор, идеал Шахс керак эди. Яхши биламиз-ки, Қирол саройи драматургияси, саҳнаси оддий саҳна эмас, сиёсат майдони. Унга майда-чуйда образлар эмас, балки Буюк Британия тожи, шон-шарафига мос титан шахс сиймоси керак. Демак, Англия қироллиги кўплаб қаҳрамонларни ўрганиб чиққан. Ва ниҳоят, ўзининг “Куч – адолатда”, тамойили билан халқларни адолат қонуни асосида яшашга ўргатган ислоҳотчи буюк Амир Темур шахсини ғоявий идеал қилиб олган. Бу асар ҳам худди Ҳотифийнинг “Темурнома”сига ўхшаб, фавқулодда машҳур бўлиб кетади. Унда Амир Темур тилидан айтиладиган даъватларга кенг ўрин берилган эди. Трагедияда Амир Темур ҳақида янглиш тасаввур пайдо қилувчи сюжетлар ҳам учрайди. Бунга сабаб ўша даврдаги европаликларнинг Амир Темур ҳақидаги ҳақиқий билимлари камлигида эди. “ХVIII АСРГАЧА ЕВРОПАЛИКЛАР АМИР ТЕМУР ЯРАТГАН РЕНЕССАНСДАН ТЎЛА ХАБАРДОР ЭМАС ЭДИ. ХVIII-ХХ АСРЛАРГА КЕЛИБ ЖАҲОННИНГ КЎПГИНА ДАВЛАТЛАРИ АМИР ТЕМУР ЯРАТГАН РЕНЕССАНС ДАВРИ ЮТУҚЛАРИДАН БАҲРА ОЛА БОШЛАДИ. ШУ САБАБЛИ ЕВРОПАЛИК ИЖОДКОРЛАР УНИ ШАРҚ РЕНЕССАНСИНИНГ БУНЁДКОРИ СИФАТИДА ҚАДРЛАЙДИЛАР”. Кэрэн, франциялик профессор http://uzbekistonovozi.uz/artikles ЮКСАК МАЪНАВИЯТ ҚИРРАЛАРИ Амир Темур дунёвий билимларда ҳам Соҳибқирон эди, деса бўлади. Бу ҳақда В.Ф.Манс шундай ёзган эди: “Амир Темурнинг ақлий қобилиятлари ва қизиқишлари кўлами кишини ҳайратга солади. У завқ билан олимларнинг мунозараларга киришар, кўпинча ғолиб чиқарди...” Соҳибқирон олимлар билан суҳбат қуришни, айниқса тарихий воқеаларни тинглашни севарди. Ўзининг тарих бўйича билимлари билан машҳур тарихчи олим ва Шарқ мутафаккири ибн Халдунни ҳам қойил қолдирган эди. Амир Темур жаҳон тарихида. 201-бет. ТЕРАН БИЛИМ Дунёнинг энг машҳур олимлари ҳозир ҳам ўз эътирофларини айтишдан тўхтамаяптилар. Шулардан бири – Б.Манс шундай ёзади: “Амир Темурнинг ҳаёти ҳақидаги маълумотлар орасида унинг фақат туйғугагина эмас, балки маънавийликка ҳам асосланган фавқулодда кучли ақлий қобилиятлари кўзга яққол ташланади”. Бу Соҳибқирондаги енгилмас кучнинг манбаи – юксак маънавият эканлигига яна бир далил эмасми? Амир Темур жаҳон тарихида. 67-бет. Пайғамбармиз ҳижрат этганларидан кейин ҳар юз йилнинг бошида унинг динини умматга тарқатувчи зотларни ихтиёр қилди. Соҳибқирон – ислом оламида саккизинчи юз йилликда динни ривожлантириб, равнаққа етказувчи сифатида эътиром қозонди. ЮКСАК ЭЪТИҚОД Темур тузуклари/Таҳрир ҳайъати: Б.Абдуҳалимов ва бошқ., форсча матндан А.Соғуний ва Ҳ.Кароматов тарж. –Тошкент: “O‘zbekiston”, 2012. -184 б. 87-б. Соҳибқирон юксак маънавият соҳиби эди. Бунга сабабларидан бири унинг буюк пиру устозлари - шайх Шамсиддин Кулол, Зайниддин Абу Бакр Тойбодий, шайх Шамсиддин Фахури, Абу Саид Соғаржий, шайх Мир Саид Барака бор эдилар. Улар билан узоқ суҳбатлар қуриб, ҳикмат, дуо, тавсиялар олиб, уларга амал қилиб яшаганидан бўлса керак. У пири – Мир Саид Барака пойига бош қўйиб ётиши билан ҳам бутун инсониятга юксак маънавият ибратини берди. Чунки пиру устозга бундай эъзоз ва эътиқодни олам унгачаҳам, ундан кейин ҳам кўрмаган. Бугун интернет ресурслари орқали дунё тарихчилари унинг нафақат жасоратлиларнинг жасури, балки ўта доно, олийжаноб, тажрибали ва зийрак инсон бўлганини якдил таъкидлайдилар. Ва ана шу фазилатлар уйғунлиги уни “одамлар орасида энг муҳтарам зот”га айлантирганини эътироф этадилар”.  http://poxe.ru/interesting/1166362247-velikiy-polkovodec-amir-temur Ибн Арабшоҳ Соҳибқироннинг форс, турк ва мўғул тилларида мукаммал сўзлашганини ёзади. Алишер Навоий эса Амир Темур ўзи шеър ёзмаса-да, наср ва назмни жуда яхши билганини, керакли пайтларда байтлардан моҳирона фойдаланганлигини ёзиб қолдирган. ЗУЛЛИСОНАЙН Амир Темурнинг болалиги мустамлака мамлакатда ўтди. Льюсен Кэрэн ўша йиллардаги – Амир Темур раҳнамолигида истиқлолга эришиш остонасидаги Туркистонни жуда яхши тасвирлаган: “...Илёсхон ўз атрофидаги мўғул зобитларининг таъсири остида маҳаллий аҳоли ва унинг раҳбарларига нисбатан таҳқирли сиёсат юргизиб, қатағон бошлади. (“Ўзбекистон мустақилликка эришиш остонасида” китобида, “Мустақиллик арафасида ёхуд Шўроларнинг сўнгги талвасаси” ҳужжатли фильмида тасвирланган воқеаларни эсланг). МИЛЛАТ ҲИМОЯЧИСИ Унга қаршилик кўрсатишга уринган Темурбек ғазабга учради. Шундан сўнг у Илёсхондан бутунлай юз ўгирди ва ўзини Мовароуннаҳр туркларининг, халқ урф-одатларининг ҳимоячиси деб эълон қилди...” Франциядаги “Темурийлар тарихи ва санъатини ўрганиш ҳамда француз-ўзбек маданий алоқалари” ассоциациясининг президенти, Ўзбекистон Республикасининг “Шуҳрат” медали билан тақдирланган тарихчи олим Кэрэн Л. Амир Темур салтанати//Француз тилидан тарж. ва изоҳлар муаллифи: Б.Эрматов; Махсус муҳаррир: Х.Султон; Сўз боши: Луи Базен/-Т.: “Маънавият”, 1999. -224 б. 19-20 б.б. Соҳибқирондаги жасурлик, олийжаноблик, мардлик ва тантиликнинг ҳам чеки йўқ эди. Бир мисол: 1401 йилнинг баҳори. Соҳибқирон Дамашқда форс ва суриялик уламолар билан суҳбат-мунозаралар ўтказаётган кунлардан бири эди. Бир чопар қалтираганича Миср султонидан мактуб келтиради. Мактубда шундай ёзилган эди: ОЛИЙЖАНОБЛИК “Бизни асло сиздан қўрқаяпти, деб ўйламангиз. Биз салтанатимиз пойтахтида тартиб ўрнатиш учун шошилинч равишда жўнаб кетишга мажбур бўлдик. Биз ғазабнок шерлардек сиз томон қайтиб келурмиз ҳамда пишиб етилган буғдойдек янчиб ташлармиз; йиғлаб-ёлворишингиз мумкин, аммо шафқат бўлмайди”. Бу қуруқ сафсатадан иборат мактубни ўқиб, Амир Темур маза қилиб кулади. Уни келтирган чопарга эса бир неча тилла танга бериб жўнатади. У ўзбек тилини биринчи марта расмий муомалага олиб кирди. Фармонлар, ёрлиқлар ва хатлар араб ва форс тиллари қатори ўзбек тилида ҳам ёзила бошланди. ОНА ТИЛИ ҲОМИЙСИ Амир Темур ўзидан кейин юзлаб меъморий обидалар қолдирди. Бу обидаларнинг кўпчилигини лойиҳалаш, қуриш ишларига ўзи раҳбарлик қилди. Уларнинг кўпчилиги бугунги кунда жаҳон маданияти хазинасига киритилган. БУЮК БУНЁДКОР Амир Темур Чингизхон вайрон қилган Самарқандни обод қилишга азиз умрининг 35 йилини бағишлади. Самарқандни «ер юзининг сайқали»га айлантирди. Ҳар йили жаҳоннинг юз минглаб зукко сайёҳлари Соҳибқироннинг юксак бадиий меъморий салоҳияти, дидидан баҳра олиш учун Ўзбекистонга келишаётир. Фақат мустақиллик, Президент Ислом Каримовнинг доимий диққат-эътибори, ғамхўрлиги обидаларни асл шакл-шамойилига қайтарди. Ўзбекистон яна Буюк бунёдкорлик майдонига айланди. Мана шундай шукуҳли кунларда ҳар бир юртдошимизнинг: “Кимки мустақил Ўзбекистоннинг куч-қудратини, халқимизнинг қандай буюк ишларга қодирлигини кўрмоқчи бўлса, юртимиздаги бунёдкорликка боқсин”, дегиси келади. 1393 йилда Ироқ ҳокими Султон Аҳмад ибн Увайс фисқу фужур ва бузуқликка муккаси билан кириб кетади. Унга “икки кўзли бир бўлак гўшт”, деган ном беришади. У карвонларни талаб, ҳожиларни (!) талайди, ўлдиради. Доруссалом Боғдодда ичкиликбозлик, фаҳш, бузуқчиликларни, ҳозирги тилда айтганда “оммавий маданият”ни авж олдириб юборади. ЮКСАК АХЛОҚ ҲИМОЯЧИСИ Мусулмон олами марказларидан биридаги бундай шармандаликдан уялган Амир Темур шаҳарда мавжуд спиртли ичимликларни бир жойга тўплайди. Кейин Дажла дарёсига тўктиради. Шаҳарда кенг тарқалиб кетган фоҳишахоналарни зудлик билан ёптиради. Амир Темур жаҳон тарихида. 114-бет. Шарафиддин Али Яздий «Зафарнома» китобида Амир Темур томонидан уюштирилган мусиқий анжуманлар ҳақида: «Яхши овозли хонандалар куйлашни бошлаб, ғазалу нақш айтур эрдилар. Ва турку мўғул, хитойу араб ва ажамдин ҳар ким ўз расми билан нағма айтур эрди», деган маълумотларни келтиради. САНЪАТ ҲОМИЙСИ Бу сўзлар 600 йил олдин ёзилган. Лекин бугун бу сўзлар ҳаммамиз кўникиб, севиб қолган, 50 дан зиёд мамлакатлар тили ва оҳангида янграётган «Шарқ тароналари» фестивалининг оҳангларини эслатмаяптими? Амир Темур тарихини ўрганган олимлар буни алоҳида эътироф этишган. Атоқли тарихчи олим А.Якубовский: “Амир Темур ёшлигидаёқ ақлининг тиниқлиги ва жасурлиги билан ажралиб турарди”, деб ёзади. ЖАСУР Амир Темурнинг юксак маънавияти унинг метин иродасида яққол намоён эди. Йиллар ўтиб, ёшлигида олган жароҳатдан қўли ва оёғи заифлашиб бораётганини унинг дўстлари ҳам душманлари ҳам сезишмаган. Аксинча у ҳар доим ўз сафдошлари, халқининг ғаму ташвишларига шерик, дардларига дармон бўлди. МЕТИН ИРОДА Шунинг учун ҳам Люсьен Кереннинг “Руҳининг танасидан устун келганлиги, иродасини бу қадар юксакларга кўтара билганлиги Амир Темур қозонган ғалабаларнинг энг каттаси эди”, деган ҳайрат ва эҳтиромга тўла хулосасига қўшилмаса бўлмайди. Юксак маънавиятнинг енгилмас кучга айланиши мана шу эмасми? ТАДБИРЛАРИ ТАҚДИРГА ТЎҒРИ Темурбек ҳали ҳокимиятни қўлга киритмасдан бурун, душманларини енгиб, гоҳ енгилиб ўз омадини қидириб юрар экан, бир жангда қаттиқ яраланади. Жанг майдонида ярадор ҳолда мажолсиз ётар экан, уни кўриб, бир гуруҳ душман яна ҳужум қилади. Бир қўл, бир оёғини тамоман ишдан чиқаради. У судралиб, бир томнинг остига боради ва бирор одам келиб унга мадад беришини кутади. Лекин ҳа деганда, ҳеч ким келмайди. Шоир Ҳайдар Хоразмий ўзининг “Гулшани асрор” достонида Амир Темурга хос метин ирода, ўз мақсади йўлидаги собитликни шундай тасвирлаган: Умидсиз ҳолда у атрофга назар ташлаб ётар экан, бўксаси эзилган, оёғи ҳам йўқ бир чумолига кўзи тушади. У шундай аянчли ҳолда томга чиқишга уринар, лекин озгина баландга кўтарилганда ерга йиқилиб тушар, бундан тушкунликка тушмай, яна тепага чиқишга интилар, шу ҳаракатни қайта-қайта такрорлар эди. Амир темур уни кузатиб, хаёлга чўмади. Сўнг қараса, ҳалиги чумоли йўқ. Бир амаллаб томга чиқиб кетган эди. бундан Темурбек ўзига хулоса чиқаради: шу чумоли-ки, уриниб ўз мақсадига эришган экан, нега мен ҳаракат қилмаслигим, ўз мақсадимга етиш йўлида матонат кўрсатмаслигим керак! – деб, судралиб, эмаклаб бўлса ҳам одамлар бор жойга етиб боради. Шу йўл билан у ўз жонини қуткариб, келажакда етти иқлимга подшоҳ бўлади. Халқимиз улкан қурилишларни Амир Темур номи билан боғлаб, ривоятлар қилиб, авлоддан авлодга ўтказиб келган. Бундан 114 йил олдин юртимизга келган сайёҳ олим Е.Марковнинг кундаликларида бу яққол кўриниб туради. Алаут дарасида (“Темур дарвозаси”да) қояга ёзилган машҳур ёзувларда Марков “Мана шу тоғларни Темур ўз қўллари билан нари сурган” деган афсонани ўқийди. Энг катта сардобалардан бирини томоша қилаётганида маҳаллий халқ вакиллари унга: “Сардоба – Қудуқ Сув! Темур қурган..., туяларни, отларни суғорган, одамларни, бутун дунёни суғорган”, деб айтган. Марков Е. Очерки путешествия Евгения Маркова. Т. 1, Спб., 1901, с.381, 431, 443 и др. ХАЛҚ ФАРОВОНЛИГИНИНГ ЖОНКУЯРИ У 1900 йилда Марказий Осиёдаги турли даврларга мансуб кўплаб мачит, мозор, карвонсарой, мадраса, сардобаларни кўздан кечиради. Маҳаллий аҳоли бу обидаларнинг барчасини албатта Амир Темур номи билан боғлаган. Шу сабабли олим ўз эсдаликларини Амир Темурни “Марказий Осиё халқларининг энг суюкли қаҳрамони ва энг буюк подшоҳи” деб якунлайди. СОҲИБҚИРОН АМИР ТЕМУР ҚАНДАЙ ОДАМЛАРНИ ҚАДРЛАГАН? Буни ўзига хос “Афзал шахс” фазилатлари, деб атаса бўлар. Бу ҳикмат Буюк инсон, саркарда, давлат раҳбарининг минглаб одамларни энг қийин вазиятларда синаб кўриб, кейин айтган доно педагогик хулосаси эди. “ТАЖРИБАМДА КЎРИЛГАНКИМ, АЗМИ ҚАТЪИЙ, ТАДБИРКОР, ҲУШЁР, МАРД, ШИЖОАТЛИ БИР КИШИ МИНГТА ТАДБИРСИЗ, ЛОҚАЙД КИШИДАН ЯХШИРОҚДИР. ЧУНКИ ТАЖРИБАЛИ БИР КИШИ МИНГЛАБ КИШИГА ИШ БУЮРАДИ”. Соҳибқирон Амир Темур. “Темур тузуклари”дан. “Афзал киши”дан ҳозирги кино, комикслардаги довдир-полвонлик, елкасига ракета боғлаб учиш, трансформерлик ҳам, сеҳргарлик ҳам, суперменлик ҳам талаб қилинмайди. “Афзал киши” – реал тарбиявий педагогик натижа. Бу 5 фазилатни ҳар бир йигит-қизда ўстирса бўлади. Мана шу 5 фазилат оддий одамни ҳам ғайратли, шиддатли “супермен”га айлантира олади. Масалага 1000:5=200 шаклида қараб кўрайлик: демак, бир фазилатнинг маънавий баҳоси 200 бехислат одамдан ҳам ортиқ бўларкан. Миллион ҳам, миллионнинг бир бўлаги ҳам еттита рақамда ифодаланади. Юксак маънавиятли, буюк йўлбошчилар миллионнинг биринчи рақамига ўхшайдилар. Уларнинг ватанга садоқати, халқига муҳаббати, салоҳияти, юксак маънавиятига қараб, халқининг ҳам дунйё халқлари орасидаги қадр қиммати ошаверади. Илгари машҳур бўлмаган халқ оламга машҳур бўлиб кетади. Мамлакат – юксак ривожланган давлатлар қаторига кўтарилади. Уни дунё танийди, тан олади. Акс ҳолда унинг халқи мамлакатлар орасида энг паст даражага тушиб қолади. Миллионнинг охирги рақамига – .0000001 га ўхшаб қолади. Ҳа. Юксак маънавият – енгилмас куч! Шунинг учун бу аксиома нафақат ижтимоий, балки аниқ фанлар нуқтаи назаридан олиб қарасангиз ҳам тўғри чиқаверади. ЎЗБЕКИСТОННИНГ РИВОЖЛАНГАН ДАВЛАТЛАР ҚАТОРИГА ЕТИШИГА БАРЧА ИМКОНИЯТЛАР ЯРАТИЛДИ Бундан 600 йил илгари Соҳибқироннинг давлати дунёнинг энг ривожланган давлатларидан бири эди. Бугун Ўзбекистон ўзининг ўша буюк даражасига жадал кўтарилаётир. Президент Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 21 йиллигига бағишланган тантанали маросимдаги маърузасида ҳар биримизга ифтихор берган бир хушхабар янгради: Ўзбекистоннинг ривожланган давлатлар қаторига етишига барча имкониятлар яратилди. Ўзбекистоннинг ривожланган давлатлар қаторига етишига барча имкониятлар яратилиши – шунчаки бехосдан юз бериб қолган ҳодиса эмас! У бир неча минг йиллик тарихий тажриба, буюк анъана, юксак маънавиятга асосланган “Ўзбек модели”нинг ғалабасидир. ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАҲМАТ! Тузувчилар: М.Қуронов, О.Бозоров, Ш.Мустафоев, Э.Шермонов

documents.tips

Маънавият, маърифат ва санъат бўйича медиаресурс бўлими шўъба мудири М. А. Алимованинг Баённомаси

Маънавият, маърифат ва санъат бўйича медиаресурс бўлими шўъба мудири М.А.Алимованинг

Баённомаси

18 май 2012 йил. Тошкент ш.

Қатнашчилар:

Мирзо Улуғбек туманидаги 18-ўрта мактабнинг 4 “Б”, 5 “А” синф ўқувчилари

Жами: 36 та ўқувчи.

Кун тартиби:

18 май - “Халқаро музейлар куни” муносабати билан

“ЎзР ФА Темурийлар тарихи давлат музейи”га экскурсия.

18 май - “Халқаро музейлар куни” муносабати билан Республика болалар кутубхонаси маънавият, маърифат ва санъат бўйича медиаресурс бўлими ва 18 ўрта мактабнинг 4 “Б” ва 5 “А” синф ўқувчилари билан Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Темурийлар тарихи давлат музейига ташриф буюрдик. Музейда бизларни яхши кутиб олишди ва музей бўйлаб экскурсия қилдирдилар. Музей ходими аввал унинг тарихини сўзлаб берди ва у ердаги экспонатлар билан таништирди.

Мамлакатимиз мустақилликка эришгач, истиқлол йилларида топталган яна бир адолат тантана қилди: буюк бобомиз Соҳибқирон Амир Темурнинг муборак номи қайта тикланди. Соҳибқироннинг табаррук номини тиклаш, руҳи покини шод этиш йўлида залворли қадамлар қўйилди. Амир Темур ордени таъсис этилгани, Тошкент, Самарқанд ва Шаҳрисабзда бобокалонимизга ҳайкаллар ўрнатилгани, Темурийлар тарихи давлат музейи ташкил топгани ана шундай шарафли ишлардандир.

ЎзР ФА Темурийлар тарихи давлат музейи 1996 йилда Соҳибқирон Амир Темур таваллудининг 660 йиллиги муносабати билан Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов ташаббуси ва раҳнамолигида бунёд этилган. Музейни ташкил этиш бўйича Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1996 йил 14 мартдаги 99 сонли қарори қабул қилинган.

Музейнинг асосий мақсади Амир Темур ва темурийлар даврида илм – фан, маориф ва маданиятнинг юксак даражадаги тараққиётини ҳаққоний акс эттириш ва кенг тарғиб қилиш, чуқур инсонпарварлик руҳи билан суғорилган тарихий ютуқларимиз ва анъаналаримиз асосида ёш авлодни ватанпарварлик руҳида тарбиялашдир.

Музей фондининг асосий қисми Амир Темур ва темурийлар даврига оид қўлёзма асарлар, турли давлатлар ҳукмдорлари билан олиб борилган ёзишмалар, тангалар, сопол ва мис буюмлар, меъморий безак қопламалари, китоблар, этнографик буюмлар, юртимиз рассомлари асарлари каби нодир экспонатлардан иборат. Экспонатларнинг сони эса 2,5 мингдан ошади.

Музей ходимининг айтишича, музейни тарихий ашёлар билан тўлдиришда, аввало, юртбошимизнинг доимий эътибори муҳим омил бўлмоқда. Археология экспедициялари топилмалари, музей ходимларининг бундай қазишмаларда бевосита иштироки, хорижга олиб кетилган темурийлар даври ёдгорликларини қайтариш борасидаги ишлар бунда катта аҳамиятга эга.

Музей экспозицияси хориждан ташриф буюрувчи фахрий меҳмонларнинг бебаҳо совғалари ҳисобига ҳам бойимоқда. “Совғалар”, “Дастхатлар” кўргазмалари ана шундай экспонатлар асосида ташкил этилган.

Айни пайтда музей залларидаги “Ўзбекистонда ёзув маданияти ва тарихи”, “Шоҳруҳия қалъа-шаҳри”, “Хориждаги меросимиз”, “Амир Темур-Клавихо-Самарқанд”, “Амир Темур ҳаётидан лавҳалар”, “Амир Темур ва темурийлар даври - рассомлар нигоҳида”, “Амир Темур ва темурийлар даври тарихи олимлар ва ёзувчилар назарида” каби кўргазмаларда 1,5 минг экспонат намойиш этилмоқда. 2009 йилда “Темурийлар тарихи давлат музейи 10 ёшда” мавзуидаги янги экспозиция ўтказилди.

Музей зиёратчилари сафида мамлакатимизнинг турли ҳудудларидан мунтазам келиб турувчи ҳамюртларимиздан ташқари, Марказий Осиё минтақаси давлатларидан, шунингдек, бошқа хорижий мамлакатлардан ташриф буюрган меҳмонлар, айниқса, кўпчиликни ташкил этади.

Ўн йил давомида музейни зиёрат қилганлар орасида Япония, Хитой, Россия, Корея Республикаси, Ҳиндистон, Эрон, Покистон, Саудия Арабистони, Кувайт, Миср, Малайзия, Таиланд, Бангладеш, Замбия, Афғонистон, Туркия, Исроил, Австралия, Австрия, АҚШ, Канада, Буюк Британия, Франсия, Германия, Греция, Италия, Испания, Бельгия, Лихтенштейн, Финляндия, Швеция, Дания, Болгария, Полша, Руминия, Чехия, Словакия, Венгрия, Украина, Грузия, Озарбойжон, Латвия, Литва каби мамлакатлардан ташриф буюрган давлат раҳбарлари, ҳукумат бошлиқлари, парламент делегациялари, дипломатлар, ишбилармонлар, банкирлар, саноатчилар, таълим соҳаси мутасаддилари, маданият ва санъат намояндалари, спортчилар, ҳарбийлар, меъморлар, диний конфессиялар вакилларидан то оддий сайёҳларгача бор.

Мустақиллик шарофати туфайли халқимиз ўз миллий давлатчилигини қайта тиклаган бугунги кунда Соҳибқирон номи билан боғлиқ буюк кошона - Темурийлар тарихи давлат музейи ҳам шон-шуҳратимизни оламаро ёйишга ҳизмат қилмоқда.

Баённома юритувчи Алимова М.А.

uz.denemetr.com

Маънавият ва маърифат бўлими - Каракалпакский государственный университет имени Бердаха

Маънавият ва маърифат бўлими

Подробности 8722

Маънавият ва маърифат бўлими бошлиғи:

Жуманиязов Икрам Исмайлович

861-2235954
Этот адрес электронной почты защищён от спам-ботов. У вас должен быть включен JavaScript для просмотра.

   Маънавий-ахлоқий тарбия бўлими университетда олиб бориладиган маънавийй-маърифий ишларга бошчилик қилиш, бўлимга тегишли норматив ҳужжатларда белгиланган кўрсатмаларни мувофиқлаштириш, бўлимлар, жамоат ишларида ва кафедраларнинг маънавий-маърифий тажрибаларни умумлаштириш, адабиётлар тайёрлаш ва уларни нашр қилдириш, талабаларнинг маънавий дунёсини шакллантиришга қаратилган чора-тадбирларни амалга ошириш мақсадида тузилади.

Умумий қоидалар

Бўлимнинг мақсади:

Талаба-ёшларни миллий ва умуминсоний қадриятларига содиқлик руҳида тарбиялаш, уларнинг руҳий-эстетик дунёқарашини кенгайтириш, тафаккурини юксалтириш, ҳар хил оммавий маданият хуружларидан авайлаб-асраш, уларни бу йўллардан қайтариш, Мустақил Ўзбекистоннинг ҳақиқий фидойиси бўлиб камол топишини шакллантиришдан иборат.

Бўлимнинг вазифалари:

Мамлакатимизда амалга оширилаётган маънавий-маърифий ишларга боғлиқ чора-тадбирларни ўтказиш;

Талаба-ёшлар орасида маънавий-ахлоқий, эстетик, сиёсий, ҳуқуқий, олижаноблик фазилатларини шакллантиришни йўлга қўйиш;

Миллий урф-одатлар, қадриятлар асосида олиб борилаётган анжуманлар, учрашувлар ташкил қилиш

Талабаларнинг руҳий ва жисмоний қобилиятини шакллантириш мақсадида олиб бориладиган ишларни шакллантиришга кўмаклашиш;

Университетда маънавий-ахлоқий тарбия ишларини белгилаш, уларга зарур норматив ҳужжатлар ҳам тавсиялар ишлаб чиқиш;

Республика маънавият ва маърифат марказининг шаҳар, туман бўлимлари ҳамда мамлакатимизда хизмат кўрсатиб келаётган фондлар, ижтимоий ташкилотлар билан биргаликда маънавий-ахлоқий ишларни шакллантириш.

Бўлимнинг ҳуқуқлари:

Факультетлардаги маънавий-ахлоқий ишларни назорат қилиш;

Маънавий-ахлоқий ишларга боғлиқ вазирлик буйруқлари ҳам кўрсатмаларни факультетлардаги бажарилишини текшириш;

Деканнинг маънавий-ахлоқий ишлари бўйича ўринбосарларини сайлаш, ҳамда вазифалардан озод қилишга боғлиқ йиғилишларда доимий равишда ўз тавсиялари билан қатнашади;

Маънавий-ахлоқий масалалар бўйича факультет деканлари ва кафедра мудирларига кўрсатмалар, тавсиялар беради;

Профессор-ўқитувчиларнинг йиллик ўқув юкламаларида «Маънавий-маърифий ишлари» соҳасига тегишли бандига тўлиқ бажарилишини назорат қилади ва уни баҳолайди;

Маънавий-ахлоқий тарбия ишлари бўйича декан ўринбосарлари олиб борадиган ишлар бўйича ҳар семестр якунида бўлим бошлиғига ҳисобот беради;

Маънавий-ахлоқий ишларни шакллантириш, яхши намуна кўрсатган бўлим, факультет, кафедра жамоатини моддий ва маънавий рағбатлантиришга тавсиялар беради. 

www.karsu.uz

Смотрите также