Кіріспе - раздел Энергетика, Асқаров Нұрлан Әуезханұлы
Кез-келген мекеме мен кәсіпорында құжаттардың, құжат айналымы жүйесін дұрыс ұйымдастырудың маңызы аса зор. Құжаттардың негізінде басқару шешімдері қабылданады, даулы мәселелер шешіледі. Қандай ұйымда болмасын, сауатты жасалып, заңды күшке ие болған құжат қана табысты жұмыстың кепілі болады.
Ұйымда құжат айналымының талапқа сай ұйымдастырылмауы құнды құжаттардың жоғалуына, кәсіпорын жұмысының жүйесіздігіне алып келеді. Мұның өз кезегінде түрлі қиыншылықтар мен даулы оқиғаларға соқтыратыны айтпаса да түсінікті. Бұлардың барлығы да Қазақстанның іс қағаздарын жүргізу саласында қолданылып жүрген заңдары мен нормативтік-құқықтық актілерінде тиісінше көрініс тапқан.
Іс қағаздарын жүргізудің негіздеріне арналып отырған бұл оқу-қолданбалы құралы еліміздегі түрлі нысандағы кәсіпорындардың, іс қағаздарын жүргізумен айналысушы мамандардың қызмет барысында пайдалануына арналған.
Іс қағаздарын жүргізу мекемелер мен кәсіпорынды құру сатысында-ақ басталып кетеді десе де болады. Ол болашақ ұйымның құрылтай құжаттарын дайындаудан бастап, оны мемлекеттік тіркеуден өткізу аралығын қамтиды. Белгілі-бір ұйым нақты тіркеуден өткеннен кейін заңды тұлға мәртебесіне ие болады. Міне, осы сәттен бастап ұйымда құжат айналымы жүйесін қалыптастыру қажеттігі туындайды. Көбінесе, шағын кәсіпорындарда іс қағаздарын жүргізумен айналысатын жеке құрылымдық бөлімше болмайды. Бұл функцияны, әдетте, хатшы-референт немесе кәсіпорын басшысының көмекшісі атқарады. Кейде ол кадр ісін де қоса алып жүреді. Мұның барлығының да кәсіпорындар мен ұйымдардың аяғынан тұрып кетуі үшін қолға алынып отырған қадамдар екендігінде сөз жоқ. Дегенмен, іс қағаздарын жүргізумен тұрақты айналысатын арнайы маманның не құрылымдық бөлімшенің болмауы құжаттамалық қамтамасыз ету саласының айтарлықтай нашарлауына алып келетінін жоққа шығара алмаймыз.
Осындай ерекшеліктерді ескере келе, біз бұл кітапқа іс қағаздарын жүргізу бойынша барынша қажет болар-ау деген маңызды ережелер мен нормалар түсіндірмелерін, жиі кездесетін құжаттардың үлгілерін топтастыруға тырыстық. Кітаптың елеулі бөлігі іс қағаздарын жүргізудің құқықтық негіздеріне, мекемелердегі, кәсіпорындардағы басшы мен қызметкерлер арасындағы еңбек қатынастарын ресімдеу мәселесіне арналған. Мекемеде құжат айналымын ұйымдастыру бойынша нақты ұсыныстар берілді. Оқу-тәжірибелік құрал көптеген мемлекеттік және коммерциялық кәсіпорындардың нақты тәжірибелерін, авторлардың қызмет барысында жинаған тәжірибелері мен пайымдауларын қорыту негізінде жазылды. Әсіресе, соңғы кездегі ақпараттық технологиялардың қол жеткізген жетістіктеріне орай электронды құжат айналымына, электрондық сандық қол қою арқылы құжаттарды ресімдеуге, ведомостволық электронды мұрағат ұйымдастыру мәселесіне ерекше көңіл бөлінді. Бұл орайда, көптеген компаниялар табысты пайдаланып жүрген бағдарламалық қамтамасыз етулерге де тиісінше тоқталдық.
Мемлекеттік тілде іс қағаздарын жүргізудің негіздеріне арналып отырған бұл еңбек Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 ақпандағы № 550 Жарлығымен бекітілген «Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы», «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» 1997 жылғы 11 шілдедегі № 151-1 Заңы аясындағы міндеттерді іске асыру мақсатында жазылып отыр.
Ұйымдар мен кәсіпорындардың, мемлекеттік мекемелердің іс қағаздарын жүргізу міндетін атқару жүктелген мамандары, кәсіпорын басшылары, кадр бөлімінің қызметкерлері, жеке өз ісін ашқысы келетін жандар, сол секілді құжаттарды сауатты толтыру негіздерін меңгергісі келетін жалпы жұртшылық бұл кітаптан өз керегін қиналмай таба алады деп үміттенеміз.
Белғара Біржан Байғараұлы. Іс қағаздарын жүргізу негіздері: [оқу-қолданбалы құрал]/ – Алматы, 2007 ж. – ____ бет
Мазмұны АЛҒЫ СӨЗ. 7 КІРІСПЕ.. 9 1-ТАРАУ. ІС ҚА
Алғы сөз Жалпы і
Жат ұғымы және функциясы Адам баласының жазуды меңгергеннен кейінгі ісінің басы құжат жасау болған. Бұ
С қағаздарын жүргізу тарихы және міндеттері Құжаттардың пайда болуына байланысты олармен жұмыс істеуді реттеу қажеттігі туында
Сілтемелер 1. Конституция Республики Казахстан. – Алматы: «Credo», 1999. – С. 9. 2. Делопроизводство и архивное д
С құжаттарының жіктемесі Басқару құжаттарын жіктеудің көптеген тәсілі бар. Олардың бірқатары мынадай
Заңи және басқа да нормативтік-құқықтық актілер Басқаруды құжаттамалық қамтамасыз ету – кез-келген мекеме мен кәсіпорынның u
Мемлекеттік стандарттар мен құжаттар Қазақстан Республикасында ресми құжаттарды ресімдеудің бірыңғай ережесін енд
Басқаруды құжатпен қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі және құжаттау Бүгінгі күні еліміздегі құжаттамалық қамтамасыз ету ісін бақылауға өкіле
Мекемелер мен кәсіпорындарда іс қағаздарын жүргізу ерекшеліктері Мекемелер мен кәсіпорындарда құжаттар мынадай функцияларды орындауы тиіс. 1. Процес
С қағаздарын жүргізудің үлгілік жұмыс жоспары «Арқау» ЖШС «Арқау» ЖШС-де іс қағаздарын жүргізу жөніндегі нұсқа
Жаттардың деректемелерін ресімдеу Іс қағаздарын жүргізуде мемлекеттік нормативтік актілерде-стандарттарда белгіленген іс &
БЕКІТЕМІН - құжатты бекітуші тұлғаның лауазымының атауы - аты-жөні көрсетілген жеке қолы
Жаттың күні Күн (дата) – құжатқа заңды күш беретін бірден-бір негізгі деректеме. Құжат т
Мәтіннің тақырыбы Мәтіннің тақырыбы деректемесі жасалатын құжаттың қысқаша мазмұнын жазуд
Осымшасының бар екендігі туралы белгі Қосымшасының бар екендігі туралы белгі былайша жазылады: Қосымша: 2 данада 5 бет. &
Ол қою Қол қою деректемесі екі элементтен тұрады – лауазымның атауы және қойылған қ
Орындаушы туралы белгі Орындаушы туралы белгіге құжатты орындаушының фамилиясы (аты –жөні) және телефон нөмірі к
Жаттар бланкілері, форматтар Құжат бланкісі деп тұрақты деректемелер басылған және ауыспалы деректемелерге ор
Мемлекеттік елтаңбаны пайдалану реті Республика Президентінің 1996 жылғы 24 қаңтардағы Конституциялық заң күші бар «Қаза
Мекеме хатының бланкісі Жоғары тұрған органның ресми атауы Ұйымның ресми атауы (мемлекетт
Мекеменің нақты құжат түрі бланкісі Жоғары тұрған органның ресми атауы Ұйымның ресми атауы (мемлекеттік тілде) Ұ
Формуляр Белгілі бір құжат түрін ресімдеу үшін (бұйрықты, қызметтік хатты және т.б.) кестеде тіз
Йымдық-құқықтық құжаттар Кез-келген мекеменің қызметі ұйымдық-құқықтық құжаттар дайындаудан
Жарғы Жарғы ұйымның құрылтай құжаттарының бірі болып табылады. Ол ұйымның u
ОҒАМНЫҢ АТАУЫ ЖӘНЕ ОРНАЛАСҚАН ЖЕРІ 1.1. Қоғамның толық атауы: - қазақ тілінде «АРНА» акционерлiк қоғамы; - орыс тіл
ОҒАМНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІ 2.1. «АРНА» акционерлік қоғамын құру (бұдан әрі Жарғы мәтіні бойынша – Қоғам) «АРН
ОҒАМ ҚЫЗМЕТІНІҢ МАҚСАТЫ МЕН МӘНІ 3.1. Қоғам қызметінің мақсаты Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынба
ОҒАМНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 4.1. Қоғамның Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген құқықтары бар
ОҒАМ АКЦИОНЕРЛЕРІНІҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 5.1. Қоғамның акционерлері Қазақстан Республикасының заңды және (немесе) жеке тұлu
ОҒАМНЫҢ ЖАРҒЫЛЫҚ КАПИТАЛЫ ЖӘНЕ МҮЛКІ 6.1. Қоғамның жарияланған акцияларының жалпы саны 100 000000 (бір жүз миллион) дана, олардың іш
ОҒАМНЫҢ АКЦИЯЛАРЫ ЖӘНЕ БАСҚА ДА БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАРЫ 7.1. Қоғам жай және артықшылықты акциялар шығаруға құқылы. Акциялар құжатсы
БОЙЫНША ДИВИДЕНДТЕРІ 8.1. Қоғамның таза кірісі (салықтарды және бюджетке басқа да міндетті төлемдерді төлег
ОҒАМНЫҢ ОРГАНДАРЫ 9.1. Қоғамның органдары мыналар болып табылады: жоғарғы органы – акционерлердің Жалпы
АКЦИОНЕРЛЕРДІҢ ЖАЛПЫ ЖИНАЛЫСЫ 10.1. Қоғамның жоғарғы органы – акционердердің Жалпы жиналысы болып табылады. Акционерлерді
ДИРЕКТОРЛАР КЕҢЕСІ 11.1. Директорлар кеңесі – Қоғамның қызметіне жалпы басшылық жасайтын Қоғамның орга
АТҚАРУШЫ ДИРЕКТОР 12.1. Қоғамның атқарушы органының функциясын Атқарушы директор атқарады. Атқарушы дире
ОҒАМНЫҢ ІШКІ АУДИТ ҚЫЗМЕТІ 13.1. Қоғамның қаржы-шаруашылық қызметіне бақылауды жүзеге асыру үшін ішкі аудит қ
ОҒАМНЫҢ ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕБІ ЖӘНЕ АУДИТ 14.1. Қоғамның бухгалтерлік есебін жүргізу және қаржылық есебін жасау Қазақстан Рес
ОҒАМДЫ ҚАЙТА ҚҰРУ ЖӘНЕ ТАРАТУ 16.1. Қоғамды қайта құру (бірігу, қосылу, бөліну, бөлініп шығу, қайта ұйымдасу)
ОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР 18.1. Егер осы жарғының ережелерінің бірі жарамсыз болса, онда оның қалған ережелерге қаты
Штаттық кесте Кез келген заңды тұлғаны (компанияны, кәсіпорынды, ұйымды, фирманы) құрарда ә
Шаруашылық қызметі (жүргізуші, үй сыпырушы, күзетші). Әрине, бұл ұсынылып отырған ұйымдық құрылымды бірден-бір жақсы құрылым деп ай
Штаттық кесте нысанының үлгісі Ұйымның ресми ататуы (мемлекеттік тілде) Ұйым эмблемасы
Ызметкерлер туралы» ереже Ұйымның «Қызметкерлер туралы» ережесінде кәсіпорын жұмысын ұйымдастыру мәсел
Жалпы ережелер 1.1. Осы ереже кәсiпорын қызметкерлерiнiң еңбек шартын белгiлейдi. 1.2. Кәсiпорын қызметкер
Жұмысқа қабылдау 2.1. Басшы қызметiне жұмысқа қабылданатын азаматтармен шарт жарғыда белгiленген мерзiмге, ал
Ықтары мен мiндеттерi 3.1. Кәсiпорын қызметкерлерi ҚР заң актiлерiнде, құрылтай құжаттарында белгiленген демал
Жұмыс уақыты және демалыс 4.1. Кәсiпорын қызметкерлерi үшiн жұмыс аптасының, жұмыс күнiнiң және жұмыс уақыт
Демалыстар 5.1. Кәсiпорынның қызметкерлерi бiр жыл iшiнде 30 күнтiзбелiк күнге созылатын, жалақысы сақта
Iссапарға жiберу, уақытша iссапарға жiберу және жаңа жұмыс орнына ауыстыру 6.1. Кәсiпорынның қызметкерi өз келiсiмi бойынша басқа жұмыс орнына белгiлi бiр мерзiмге, 1 айдан
Жалақы, әлеуметтiк сақтандыру және өтемақылар 7.1. Кәсiпорындағы қызметкерге кәсiпорынның өзi қызметкермен келiсе отырып белгi
Көтермелеу шаралары мен тәртiптiк шаралар 8.1. Кәсiпорын қызметкерлерiн көтермелеу шаралары: - алғыс айту; - бағалы сыйлы
Жұмыстан босату 9.1. Кәсiпорынның басшы қызметкерлерi мемлекеттік басқару органының келісімі негiзiнде шығар
Лауазымдық нұсқаулықтың үлгісі ____________________ (ұйымның атауы) Лауазымдық нұсқаулық 2007 жылғы «____»___
Негізгі лауазымдық міндеттері Мемлекеттік тілді оқыту бөлімі бастығының негізгі атқаратын лауазымдық міндетте
Ықтары Мемлекеттік тілді оқыту бөлімінің бастығы: 3.1. Бөлім қызметкерлеріне тапсырм
Жауапкершілігі Бөлім бастығы өзінің лауазымдық міндеттерін орындамағаны немесе тиісті дәреже
Ызметкерге қойылатын талаптар Бөлім бастығы болып жоғары филологиялық білімі немесе осы лауазымның функционалдық бағ
Кімдік құжаттар Ұйымдардың, мекемелер мен кәсіпорындардың атқарушылық-басқарушылық қызм
Жүргізу туралы Өрт дабылының апатты жағдайына байланысты МІНДЕТТЕЙМІН: 1. Өрт дабылын қалп
Нұсқау Нұсқау – бұйрықтарды, нұсқаулықтарды, тапсырмаларды және с.с. орындауды ұ
Кестесі туралы 2007 жылға арналған еңбек демалысының кестесін жасау үшін ҰСЫНАМЫН: 1. Қ&
Жылдық түгендеу жүргізу туралы БҰЙЫРАМЫН: 1. Кәсіпорынның барлық нысандарында 2007 жылғы 01 наурызға дейін негі
Жеке құрам бойынша құжаттарды ресімдеуге қойылатын жалпы талаптар Мекеменің басқару қызметі кадрларды іріктеуді және орналастыруды, азаматтарды жұмы
Жұмысқа қабылдау туралы өтініш Жұмысқа қабылдануды ресімдеп жатқан қызметкер Қазақстан Республикасының заңдары
МІРБАЯН 02.09.2007 ж. Мен, Ермекова Гүлнәр Арманқызы 1972 жылы 15 тамызда Талдықорған
Еңбек шарты Еңбек шарты – қызметкер мен жұмыс беруші арасындағы келісім. Бұл шартқа сәйкес
Алматы қаласы 2007 жылғы 27 қазан «Арқау» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, бұдан әрi – Жалдаушы деп аталады, Жарғы н
ШАРТТЫҢ МӘНІ 1.1. Тараптар Жалдаушының Әкімшілік бөлімінің бас маманықызметінеҚызметк
ЫЗМЕТКЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 2.1. Қызметкердің: 1) Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заң акт
ЖАЛДАУШЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ 3.1. Жалдаушының: 1) Қызметкерден Конституцияға, Қазақстан Республикасының қ
АҚЫ ТӨЛЕУ ТАЛАПТАРЫ 4.1. Қызметкердің еңбегіне Жалдаушының нормативтік құқықтық актілеріне с
ЖҰМЫС УАҚЫТЫНЫҢ РЕЖИМІ. ДЕМАЛУ УАҚЫТЫ 5.1. Жұмыс аптасының ұзақтығы 2 (екі) демалыс күні бар, аптасына 40 (қырық) саға
ОНЫҢ БҰЗЫЛАТЫН ЖАҒДАЙЛАРЫ 6.1. Осы Шарттың қолданылу мерзімі шектеусіз. 6.2. Жалдаушы Қызметкерге 2 (екі) ай сынақ
ТАРАПТАРДЫҢ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ 7.1. Тараптар осы Шарт бойынша өз міндеттемелерін бұзған және осы Шарт бойынша талаптар м
БАСҚА ТАЛАПТАР 9.1. Осы Шарттың талаптарына енгізілген өзгертулер мен толықтырулар Тараптардың өзар
ТАРАПТАРДЫҢ МЕКЕН-ЖАЙЫ ЖӘНЕ ДЕРЕКТЕМЕЛЕРІ Жалдаушы: «Арқау» ЖШС 480092, Алматы қаласы, Абай д-лы, 21-үй Бас директор
Жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтың үлгісі БҰЙРЫҚ Оспанов Алмат Асхатұлы 2007 жылдың 12 қыркүйегінен баст
Ызметкердің жеке карточкасы Белгіленген нысан бойынша жасалатын қызметкердің жеке карточкасы негізгі есепке алу құ
Еңбек демалысының кестесі Қазақстан Республикасының еңбек туралы заңына сәйкес әрбір азаматтың еңб
Еңбек демалысы кестесінің үлгісі ____________________________ (кәсіпорын атауы) КЕЗЕКТІ ЕҢБЕК ДЕМАЛЫСЫНЫҢ 2008 ЖЫЛҒА АРН
Ссапар куәлігі және іссапарда болған қызметкерді тіркеу журналы Іссапарға жіберу туралы бұйрыққа қол қойылғаннан кейін арнайы нысан бойынша іс
Ссапарда болған қызметкерлерді тіркеу журналының үлгісі Іссапар куәлігінің берілген күні және нөмірі Аты-жөні Лауаз
Еңбек кітапшасы Қолданыстағы еңбек заңдарына сәйкес еңбек кітапшасы қызметкердің еңбек
Жеке құрам бойынша құжаттарды мұрағатқа әзірлеу Жұмыстан босатылған әрбір қызметкердің жеке ісі үшін дербес іс ресімделуі мүмк
Ақпараттық-анықтамалық құжаттар Мекемелер дайындайтын құжаттардың көп бөлігі ақпараттық- анықтамалық
Скерлік хат Іскерлік хат – кәсіпорынның, ұйымның, мекеменің сыртқы әлеммен негізгі байланы
Ызметтік хаттарды ресімдеу ережесі 1. Қызметтік хаттар хатқа арналған бланкіде ресімделеді, оның жалпы бланктен айырмашылы
Жолдама хат Жолдама хат – құжаттар хатпен бірге қоса жіберіліп отырғандығы туралы адресатты хаб
Баян хат Баян хат – ақпараттық-анықтамалық сипаттағы құжат. Ол бұл хатты жазушының
Түсініктеме Түсініктеме – 1) негізгі құжаттың (жоспардың, есептің, жобаның) жекелеген ереже
Анықтама Анықтама – 1) белгілі бір деректер мен оқиғаларды сипаттайтын, растайтын құ
АНЫҚТАМА Осы анықтама ________________________________________________________ (аты-жөні) ________________________________ болып жұм
Телеграмма Телеграмма – байланыс арнасы берілетін құжат. Ақпаратты беру және қабылдау уақыт
Телефонограмма Телефонограмма – телефон байланыс арнасы арқылы ауызша берілетін және алушы жазып алатын
Факсограмма Қазіргі кезде факс арқылы хат-хабар алмасу кең қолданысқа енді. Сондықтан оны ресі
Электрондық хабарлама Электронды хабарлама – компьютерлер арасындағы желілік байланыс бойынша «электрондық почт
СЕНІМХАТ ___________ қ., _____________ ж. Мен, _____________, жеке куәлік __________, мекен-жай: ____________. өзімні
Толық сенімхат СЕНІМХАТ ___________________________________________________________________ (сенімхаттың берілген жері және күні жазуме
Жат айналымын ұйымдастыру: жалпы ережелер Құжаттаманы басқару құжаттарды есепке алу, қозғалысқа келтіру, жедел сақт
Хатшының міндеттері Шағын және орташа кәсіпорындарда іс қағаздарын ұйымдастыру салмағы негізінен
Жаттарды тіркеу және есепке алу Мекемеге келіп түсетін хат-хабарларды қабылдауды кеңсенің хат-хабарларды тіркеу бөл
Тіркеу нысандары Тұрпатты ережелер мынадай тіркеу-есепке алу формаларын бекіткен: 1) журналдық; 2) кар
Тіркеуге жатпайтын құжаттардың болжамды үлгісі 1. Мәлімет үшін жіберілген хат (көшірмесі). 2. Телеграмма және кезекті еңбек демал
Келіп түскен құжаттарды тіркеу Келіп түскен құжатты тіркеу құжаттың бірінші бетінің беткі жағының төм
Жіберілетін құжаттарды өңдеу кезеңдері 1. Жіберілетін құжатты Бөлімшедегі (құжат жобасы жасалатын немесе келісілетін) Орынд
Шкі құжаттарды өңдеу кезеңдері Ішкі құжаттарды өңдеу кезеңдері олардың түріне байланысты. Ішкі құжатты
С құжаттарының орындалу мерзімдері және орындалуын бақылау Орындалу мерзімі арнайы нормативтік актілерде анықталмаған құжаттардың көпшіліг
Электронды құжатты жасау тәртібі Қазіргі кезде құжаттарды жасау үшін қолданылатын компьютер бағдарламалары жеткі
Электрондық қолтаңба Электрондық құжат үшін құжаттың түпнұсқа екендігін растауға мүмк
Дербес компьютерді пайдаланып құжат айналымын ұйымдастыру Іс қағаздарын жүргізуде компьютерді қолданудың арқасында құжаттармен жұ
Жат айналымының көлемін есепке алу Құжат айналымының көлемі – кәсіпорынға келіп түскен және белгілі бір мерзім
С қағаздарының номенклатурасы Кез келген ұйымның күнделікті қызмет барысында түрлі құжаттар түзіледі. Ола
С қағаздарын қалыптастыру Іс қағаздарын қалыптастыру – бұл құжаттарды іс номенклатурасына сәйкес белгіл
Жаттарды сақтауға және пайдалануға дайындау Іс қағаздарын жүргізу процесінің қорытындылану кезеңі орындалған құжатт
Жаттар қашан мұрағатқа тапсыруға дайындалады? Орындалған құжаттарды мұрағатқа сақтауға дайындау іс қағаздарын жү
Жатқа қандай сақтау мерзімі белгіленуі мүмкін? Комиссия құжаттарға мынадай сақтау мерзімдерін белгілеуі мүмкін: - қысқа м
Сақтауға жатпайтын құжаттарға не істейді? Комиссия іріктеп алған және жойылған құжаттар бойынша акті жасалады, онда жойылға
Зақ мерзімді сақталатын істерді ресімдеу Ұзақ мерзімге сақталатын істерді ресімдеуге (10 жылдан астам және тұрақты сақта
Ысқа мерзімде сақталатын істерді ресімдеу Қысқа мерзімді сақталатын істер үшін (10 жылға дейін) істерді ресімдеу рәсімдері о
Мекемелер мен кәсіпорындар жанындағы ведомостволық мұрағаттың жұмысын ұйымдастыру Ведомстволық мұрағаттар қызметін ұйымдастырғанда Қазақстан Республикасыны
Мекемелер мен ұйымдардағы электрондық мұрағат және оның құжат айналымындағы орыны Қағаз негіздегі істердің, сондай-ақ ақпарат көздері болып табылатын әртүрлі автоматт
С қағаздары мен құжат айналымы жүйесін автоматтандыру Елбасының Қазақстан Республикасын әлемдегі ең дамыған 50 ел қатарына қосу ту
Дебиеттер тізімі 1. Authenticity of Electronic Records: a Report Prepared for UNESCO. ICA, Study 13-1, November
Орытынды Бұл кітапта мекемелерді, кәсіпорындар мен ұ
ЖҮРГІЗУ НЕГІЗДЕРІ Егер Сіз: - іс қағаздарын жүргізу қыр-сырымен жете танысқыңы
allrefers.ru
КІРІСПЕ…..…………………………………………………….........………….......3
І-ТАРАУ Серіктестік туралы жалпы сипаттамасы және оның ұғымы, түрлері………………………………………………………………………..............5
1.1. Шаруашылық серіктестік ережелері, құрылтай құжаттары, құқықтары мен міндеттері……………...…..........................................................................................5
1.2.Толық серіктестік …………………………………………………...................11
1.3. Сенім (коммандиттік) серіктестігі………………………………....................14
ІІ-ТАРАУ Жауапкершілігі шектеулі серіктестік…………………...…................17
2.1. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің құқықтық қабілеті...…...................17
2.2. Жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылардың құқықтары мен міндеттері…………………………………………………………….......................22
2.3. Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерді құру, қайта ұйымдастыру мен тарату…………..……………………………,……………………….......................22
2.4. Қосымша жауапкершілігі бар серіктестік…………………………................48
ІІІ-ТАРАУ Бірлескен қызмет туралы шарт (жай серіктестік)…….....…............49
3.1.Жай серіктестік ұғымы……...………………………………………................49
3.2. Бірлескен қызмет туралы шарттың мазмұны……………...………...............51
ҚОРЫТЫНДЫ………………………………………………….............…...........54
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР...……………………...............................56
Заң Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктердің құқықтық ережелерін, оларға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін, серіктестіктердің құрылу тәртібін, қызметін, қайта ұйымдастырылуЗаң Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексіне сәйкес жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктердің құқықтық ережелерін, оларға қатысушы мен таратылуын белгілейді. Шетелдің қатысуымен құрылатын жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктердің ерекшеліктері шетелдік инвестициялар туралы заң актілерімен белгіленуі мүмкін. Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын жауапкершiлiгi шектеулi және қосымша жауапкершiлiгi бар серiктестiктердiң ерекшелiктерi банк заңдарымен белгіленуi мүмкiн. Қосымша жауапкершілігі бар серіктестікке осы Заңның ережелері қолданылады, өйткені осы Заңның 3-бабында өзгеше жағдай көзделмеген.
Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде үлестерге бөлінген серіктестік жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп танылады; жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. Бұл ережеден ерекше жағдайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және осы Заңда көзделуі мүмкін. Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге немесе нақты бір мақсатқа қол жеткізу үшін құрылатыны көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік белгіленбеген мерзімге құрылған болып есептеледі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік заңды тұлға болып табылады. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлікпен жауап береді.1Серіктестік өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Серіктестіктің жарғылық капиталға салымдарын толық енгізбеген қатысушылары оның міндеттемелері бойынша әрбір қатысушының салым енгізбеген бөлігінің құны шегінде ортақ жауапты болады.
Серіктестіктің құрылтайшылары (қатысушылары) осындай баға берілген кезден бастап бес жыл бойы серіктестіктің несие берушілері алдында салым бағасы арттырылған сома шегінде бірлесіп жауап береді.
Серіктестікке салым ретінде мүлікті пайдалану құқығы берілетін жағдайларда бұл салымның мөлшері құрылтай құжаттарында көрсетілген барлық мерзімге есептелген осы мүлікті пайдалану төлемімен анықталады.
Салымдарды мүліктік емес жеке құқық және өзге де материалдық емес игілік түрінде, сондай-ақ қатысушылардың серіктестікке қойған талаптарын есептеу жолымен енгізуге жол берілмейді.
Серіктестікті басқаруды жоғары және атқарушы орган жүзеге асырады. Іс жүзінде кейде заңцы тұлғалардың құратын органдарын арнайы рұқсатсыз белгілі бір топқа жатқызу едәуір қиындық туғызады. Мысалы, бақылау кеңесін және өзге де бақылау органдарын атқару оргаңдарына жатқызу жөніндегі мәселе азаматгық құқық ғылымыңдағы айтарлықтай даулы мәселе болып келеді. Алайда, заң шығарушылар қазіргі уақьпта осы ұстанымға бейім. Әдетте, құрылтайшьшар атқарушы органдарды, олардың түрлерін, құзіреті мен қызмет тәртібін өз қалауы бойынша анықтайды.
Жоғары орган міндетті түрде құрылады, оның мәртебесі заң актілерімен белгіленген.
І-ТАРАУ Серіктестік туралы жалпы сипаттамасы және оның ұғымы, түрлері
Шаруашылық серіктестік ережелері, құрылтай құжаттары, құқықтары мен міндеттері
Бір немесе бірнеше адам құрған, жарғылық капиталы құрылтай құжаттарымен белгіленген мөлшерде үлестерге бөлінген серіктестік жауапкершілігі шектеулі серіктестік деп танылады; жауапкершілігі шектеулі серіктестікке қатысушылар оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және серіктестіктің қызметіне байланысты зияндарға өздерінің қосқан салымдарының құны шегінде тәуекел етеді. Бұл ережеден ерекше жағдайлар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінде және осы Заңда көзделуі мүмкін. Егер серіктестіктің құрылтай құжаттарында оның белгілі бір мерзімге немесе нақты бір мақсатқа қол жеткізу үшін құрылатыны көзделмесе, жауапкершілігі шектеулі серіктестік белгіленбеген мерзімге құрылған болып есептеледі. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік заңды тұлға болып табылады. Жауапкершілігі шектеулі серіктестік өзінің міндеттемелері бойынша өзіне тиесілі барлық мүлікпен жауап береді. Серіктестік өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді. Серіктестіктің жарғылық капиталға салымдарын толық енгізбеген қатысушылары оның міндеттемелері бойынша әрбір қатысушының салым енгізбеген бөлігінің құны шегінде ортақ жауапты болады.
Қатысушылары серіктестік міндеттемелері бойынша жарғылық капиталға қосқан өздерінің салымдарымен, ал бұл сомалар жеткіліксіз болған жағдайда өздері енгізген салымдардың еселенген мөлшерінде өздеріне тиесілі қосымша мүлікпен жауап беретін серіктестік қосымша жауапкершілігі бар серіктестік деп танылады. Қатысушылар жауапкершілігінің шекті мөлшері жарғыда көзделеді. Қатысушылардың бірі банкрот болған жағдайда қосымша жауапкершілігі бар серіктестік міндеттемелері бойынша оның жауапкершілігі, егер құрылтай құжаттарында жауапкершілікті бөлудің өзгеше тәртібі көзделмесе, қалған қатысушылар арасында олардың салымдарына бара-бар бөлінеді.
Шаруашылық серіктестік туралы жалпы ережелер. Жарғылық капиталы
құрылтайшылардың (қатысушылардың) үлесіне (салымдарына) бөлінген коммерциялық ұйым шаруашылық серіктестік деп танылады (АК-ның 58-бабының 1-тармағы). Қазақстан Республикасының заңдары 1998 ж. 10 шілдеге дейін шаруашылық серіктестіктердің мынадай 5 түрін көрсетті: толық серіктестік, сенім серіктестігі, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, қосымша жауапкершілігі бар серіктестік және акционерлік қоғам. Олардың ішінен біздің республикамызда жән елемде барынша кең таралғандары — жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен акционерлік қоғамдар. Дүние жүзінің көптеген елдерінің (мысалы, Ресей Федерациясында, АҚШ-та, Англияда) заңдарында акционерлік қоғамдар шаруашылық серіктестіктің түрлері болып есептелмейді. Сонымен қатар, Ресей Федерациясьшда жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктерді серіктестіктерге емес, қоғамдарға жатқызады. Коммерциялық ұйымдарды түлғалардың (серіктестіктердің) бірлес-тіктеріне және капиталдардың (қоғамдардың) бірлестіктеріне бөлу бастапқы бөлу болып табылады. Мұның бірінші санатында түлғалық жағдай айтарлықтай маңызды болады. Сондықтан жаңа серіктерді қабылдау жалпы жиналыстың келісім беруін талап етеді. Екінші санатга тұлғалық жағдайдың айтарлықтай маңызы болмайды. Сондықтан қатысушылар құрамының өзгеруін еш нөрсе шектемейді және капитал айтарлықтай еркін ауысатын болады2.
"Акционерлік қоғамдардың мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының кейбір заң акгілеріне өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасының 1998 ж. 10 шілдедегі заңы акционерлік қоғамдарды серіктестіктердің қатарьшан шығарып, оларға коммерциялық ұйымның дербес түрі рөлін берді. Тиісінше, АК-ның 2-тарауының 2-параграфының "Шаруашылық серіктестік" деп аталатьш II бөлімінің, "Жалпы ережелеріңдегі" 1-бөлім тармақшасы осы уақыттан бастап акционерлік қоғамдарға таралмайды. Осыған қарамастан, шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдардың құқықтық жаратылысында айырмашылықтардан гөрі ортақ нәрселер әлдеқайда көп болады. Шаруашылық серіктестіктер туралы заңдардың жалпы бөліміндегі нормалардың негізгі бөлігі акционерлік қоғамның құқықтық режиміне барынша сай келеді. Сондықтан акционерлік қоғамды "Шаруашылық серіктестік" ұғымының ауқымьшан шығару қисынсыз және шетелдік заңдарды көшірудің жеткіліксіз дәлелі болады. Ағылшын-американ жүйесі елдеріңдегі компаниялардың (акционерлік қоғамдардың) құқықтары занды тұлғаның мәртебесін алуы арқылы сріктестіктерден өзгешеленіп тұрады. Сондықтан оларда акционерлік қоғамды серіктестіктерден ажыратудың Қазақстанда кездеспейтін маңызды негізі бар.
Шаруашылық серіктестіктің мүлкі оның дербес балансында көрсетіледі. Баланста көрсетілген заттар шаруашылық серіктестікке меншік құқығында тиесілі болады. Олардың құқықтық режимі АК-ның 2-бөлігіңде баянды етілген. Баланста көрсетілген қалған активтер мүліктік құқықтар болғандықтан, серіктестікке меншік құқығында тиесілі болмаса да, шаруашылық серіктестік мүлкінің құрамына кіреді. Меншік иелері мен олардың мүлкін айқын жіктеу заңгерлердің маңызды міндеті болып саналады. Даулы жағдайларда мүліктің меншік иесін анықтау қажет болады. Әрбір меншік иесі өз мүлкінің кездейсоқ жойылып кету қаупін сезеді және тек өз борыштары бойынша және тек өз мүлкімен жауап береді. Іс жүзінде, өкінішке қарай, бұл қағида кейде бұзылып жатады. Мысалы, мемлекет кейде өзі қатысатын коммерциялық ұйымдарды әлде бір іс-әрекеттер жасауға міндеттейтін шешімдер қабылдайды.
Шаруашылық серіктестікті азаматгық құқықтың дербес субъектілері құрады. Заң шығарушылар оларды бір жағдайларда құрылтайшылар деп, келесі жағдайларда — қатысушылар деп атайды. "Құрылтайшы" және "қатысушы" ұғымдары жақын болғанымен, бірдей ұғымдар емес; олар едәуір дәрежеде біріне-бірі таңылады. Үлес алуға құқығы бар адам қатысушы болып саналады. Тіркеуден өткен соң барлық құрылтайшылар қатысушылар болады. Серіктестік тіркеуден өткен соң одан үлес алу құрылтайшы деп танылуға құқық бермейтіндіктен, қатысушылардың барлығы бірдей құрылтайшы бола алмайды. Заң шығарушылар осы қатысушының шаруашылық серікгестікті құрғанын атап көрсеткісі келгенде, "құрылтайшы" терминін пайдаланады.
Серіктестіктің жарғылық капиталының барлық үлесін бір адам сатып алатын жағдайда жауапкершілігі шектеулі жөне қосымша жауапкершілігі бар серіктестікті бір адам құруы мүмкін немесе олар бір адамнан тұруы мүмкін (ЖПІС туралы заңның 1-бабының 3-тармағы, 2-бабының 1-тармағының 1-бөлігі; Шаруашылық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 5-тармағы). Алайда бұл жағдайда да мүліктің меншік иесі, бір ғана қатысушы емес, серіктестіктің өзі болуға тиіс. Толық және сенім серіктестіктерінде қатысушьшардың саны екеуден кем болмауы тиіс (АК-ның 71-бабының 1-тармағы, 72-бабының 1 жөне 4-тармақтары, 76-бабының 1-тармағы; Шаруашьшық серіктестіктер туралы жарлықтың 3-бабының 3-тармағы, 36-бабы)3.
Жалпы ереже бойынша жеке тұлға, занды тұлға және мемлекет шаруашыпық серіктесгіктің қатысушысы бола алады. Мүнда заң бойынша кейбір шектеулер қойылған. Азаматгар ғана толық серіктестіктердің катысушылары және сенім серіктестігінің толық серіктері бола алады (АК-ның 58-бабьшың 3-тармағы). Бүл шаруашылық серіктестіктерінің осы түрлерінің ерекшелігі болып табылатын олардың толық жауапкершілігі қажеттігіне байланысты. Шаруашылық серіктестік заң құжаттарьшда көзделген жағдайлардан басқа реттерде, өзге шаруашылық серіктестіктердің құрылтайшысы бола алады. Мысалы, ЖШС туралы заңның 10-бабының 1-тармағы "жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің бір ғана қатысушы ретінде бір адамнан тұратын басқа шаруашылық серіктестігі бола алмайды" деп белгіледі.
Шаруашылық серіктестіктің құрылтай кұжаттары — құрылтай шарты жөне жарғы. Егер серіктестікгі бір адам құратын болса, онда құрылтай шарты жасалмайды да, мұндай серіктестік жарғының және заңды тұлғаны құру жөніңдегі жазбаша түрде рәсімделген шешімнің негізінде ерекет етеді (АК-ның 41-бабының 1-тармағының 1-бөлігі). Акционерлерінің саны жүз және одан да асатын акционерлік қоғамды шаруашылық серікгестікке айналдыратьш жағдайда да құрылтай шарты жасалмайды. Акционерлік қоғамнан өсіп шыққан серіктестіктің жарғылық капиталындағы үлесіне құқығын делелдейтін құжат шаруашылық серіктестік қатысушыларының тізілімінен алынған көшірме болып табылады (АК-ның 58-бабының 9-тармағы).4
Шаруашылық серіктестіктің құрылтай құжаттарын нотариат куәлан-дыруға тиіс (АК-ның 58-бабының 4 және 5-тармақтары). Занды тұлғаларға арналған, АК-ның 41-бабының 4,4—1 және 5-тармақтарыңца аталған жалпы мәліметтерден басқа, шаруашылық серіктестіктің құрылтай құжаттарында әрбір қатысушы үлесінің мөлшері туралы; олардың серіктестіктің жарғылық капиталына салатын салымдарының мөлшері, құрамы, мерзімі жөне тәртібі туралы; серіктестіктің жарғылық капиталына салымдар салу жөніндегі міндеттемелерін бұзғаны үшін қатысушылардың жауапкершілігі туралы, соңцай-ақ заң құжаттарында көзделген өзге де мәліметтер болуы тиіс (АК-ның 58-бабының 6-тармағы). Заңды тұлғаның құрылтай шарты мен жарғысы арасында қайшылықтар туатын жағдайда:
— егер олар құрылтайшьшардың ішкі қатынастарына қатысты болса, құрылтай шартының;
— егер олардың қолданылуы заңды тұлғаның үшінші тұлғалармен қатынастарында маңызы болса, жарғының ережелері қолданылуы тиіс (АК-ның 41-бабының 6-тармағы).
Жарғылық капиталға салым салу. Қатысушының үлесі. Шаруашылық серіктестіктің бастапқы мүлкі қүрылтайшылардың салымдарынан құралатын жарғылық капиталдан тұрады. Ақша, бағалы қағаздар, заттар, интеллектуаддық қызметтің нәтижелеріне құқықты қоса алғанда, мүліктік құқықтар және өзге де мүлік жарғылық капиталға салатын салым бола алады. Құрылтайшылардың (қатысушылардың) жарғылық капиталға заттай немесе мүліктік құқықтар түріңде салатын салымдары барлық құрылтайшылардың келісімі бойынша немесе серіктестіктің барлық қатысушыларьшың жалпы жиналысының шешімімен ақшамен бағаланады. Егер мұндай салымның құны 20 мың айлық есептік көрсеткіш мөлшеріне тең сомадан асатьш болса, оның бағасын тәуелсіз сарапшы растауға тиіс. Шаруашылық серіктестікгі қайта тіркеуде оиың қатысушысының ақшалай салымьш серіктестікгің бухгалтерлік құжаттары не аудиторлық қорытьшды растай алады. Жалпы ереже бойынша, заңцы түлға өз міндеттемелері бойынша өзі жауап береді. Алайда шаруашылық серіктестіктер үшін бүл ережеден ерекшеліктер бар. Мысалы, серіктестіктің құрылтайшылары (қатысушылары) осындай баға берілген кезден бастап бес жыл бойы серіктестіктің несие берушілері аддында салым бағасы арттырылған сома шегінде бірлесіп жауап береді (АК-ның 59-бабьшың 1-тармағының 1—4-бөліктері).
Салым ретінде мүлікгік құқық, мысалы, мүлікгі пайдалану қүқығы берілуі мүмкін. Мұндай салымның көлемі құрылтай құжаттарында көрсетілген бүкіл мерзім үшін есептелген осындай мүлікті пайдаланғаны үшін төленетін ақымен анықталады. Салымдарды мүліктік емес өзіндік құқық және өзге де материалдық емес игілік түрінде, сондай-ақ қатысушылардың серіктестікке қойған талаптарын есептеу жолымен енгізуге жол берілмейді (АК-ның 59-бабы). Соңғы ереже айтарлықтай пікірталас туғызады және мамандар арасында оның жақтастары да, қарсыластары да жеткілікгі. Жарғылық капиталға салым салудың тәртібі мен мерзімі, соңдай-ақ жарғылық капиталды қүру жөніңдегі міңцетгемелерді орындамағаны үшін жауапкершілік заң құжаттарында және (немесе) құрылтай құжаттарында белгіленеді (АК-ның 59-бабының 3-тармаіы)5.
Егер құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, жарғылық капиталдағы барлық қатысушылардың үлестері жөне тиісінше олардьщ шаруашылық серіктестігі мүлкінің құнындағы үлестері (мүліктегі үлес) жарғылық капиталдағы салымдарына барабар болады. Алайда құрыл-тайшылар құрылтай құжаттарында өзгеше мақсатгы көздеуі мүмкін. Шаруашылық серіктесгікке қатысушы серіктестік мүлкіңцегі өз үлесін, егер заң құжаттарында немесе құрылтай құжаттарыңца өзгеше көздел-месе, салып қоюға және сатуға қүқылы (АК-ның 59-бабының 2-тармағы).
Жарғылық капиталды өзгерту — іскерлік тәжірибеде жиі кездесетін әдеттегі іс және ол өрбір серіктестікте дерлік байқалады. Жарғьшық капитадды арттыру коммерциялық ұйымның қызметіндегі игі сет больш табылады, несие берушілердің мүдделеріне нұқсан келтірмейді. Сондықтан оның құқықтық реттелуі айтарлықтай шартты реттеуші сипатта болады. Ал жарғылық капиталды азайту қажетсіз шара болып саналады,ол ең алдымен серіктестіктің несие берушілерінің мүдделеріне жағымсыз есер етеді. Сондықтан шаруашылық серікестшнің жарғылық капиталын азайтуға оның барлық несие берушілеріне хабарлағаннанкейін жол беріледі. Олар бұл жағдайда серіктестіктің мерзімінен бұрьш тоқтатылуын немесе тиісті міндеттемелерін орыңдауын және оның зиянды өтеуін талап етуге құқылы (АК-ның 59-бабының 4-тармағы).
Шаруашылық серіктестіктері қатысушьшарьшың жалпы жиналысы (өкілдер жиналысы) серіктестіктің жоғары органы болып табылады. Бір тұлға құрған шаруашылық серіктестіктерде жалпы жиналыстың өкілетгігі оның бірден-бір қатысушысьша тиесілі болады (АК-ның 60-бабының 1-тармағы).
Шаруашылық серіктестікте оның қызметіне күнделікті басшылық жасайтын және оның қатысушыларьшың жалпы жиналысына (өкідцер жиналысына) есеп беріп отыратын атқарушы орган (алқалық және (немесе, жеке-дара) құрылады. Басқару оргавдарының мүшелері оның қатысушылары арасынан сайланбауы мүмкін. Серіктесгіктің алқалы органдары ретінде басқарма (дирекция) және бақылау кеңесі құрылуы мүмкін. Заң актілерінде немесе шаруашылық серіктестігі қатысушыларының жалпы жиналысының (өкілдер жиналысының) шешімінде көзделген жағдайларда басқа да алқалық атқарушы органдар құрылуы мүмкін (АК-ның 60-бабының 2-тармағы).
Шаруашылық серіктестік органдарының құзіреті, оларды сайлау (тағайындау) тәртібі, сондай-ақ олардың шешімдер қабылдау тәртібі АК-ға, заң құжаттарына және құрылтай құжатгарына сәйкес белгіленеді (АК-ның 60-бабының 3-тармағы).
Шаруашылық серіктестіктердің акциялар шығару құқығы жоқ. Мұны өздеріне белгіленген тәртіп бойынша акционерлік қоғамдар ғана істей алады. Акционерлік қоғам түріндегі коммерциялық ұйым капиталды барынша мол жинақтай алатындықтан, заң акционерлік қоғамдар үшін ғана қаржы есебін жүргізуді көздеген. Алайда, заң актілері мен құрылтай құжаттары бойынша мұндай жағдайлар кәсіпкерлік қызметтің кейбір түрлерін жүзеге асыратын жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктесіікгер үшін көзделуі мүмкін (ЖШС туралы заңның 60-бабы). Шаруашылық серіктестіктің қызметін мемлекеттік органдар тексере алады. Олардың бұл саладағы қүзіретін заң актілері белгілейді. Шаруашылық серіктестігі қаржы есеп-қисабының дұрыстығына көз жеткізу үшін серіктестіктің немесе оның қатысушыларының мүдделерімен байланысы жоқ кәсіби аудиторды шақыра алады (мүны сыртқы аудит деп атайды). Шаруашылық серіктестігін аудиторлық тексеру серіктестіктің бір немесе бірнеше қатысушының талап етуі бойынша соның (солардың) есебінен кез келген уақытта жүргізілуге тиіс. Шаруашылық серіктестігінің қызметіне аудиторлық тексеру жүргізу тәртібі зандармен және серіктестіктің құрылтай құжатгарымен белгіленеді (АК-ның 60-бабының 4-тармағы).
Шаруашылық серіктестікке қатысушылардың құқықтары мен міндеттері. Шаруашылық серіктестікке қатысушылардың:
— құрылтай құжаттарында белгіленген тәртіппен шаруашылық серіктестіктің істерін басқаруға қатысуға;
— шаруашылық серіктестікгің қызметі туралы ақпарат алуға және құрылтай құжаттарында белгіленген тәргіппен оның құжатгамаларымен танысуға;
— таза табысты бөлісуге қатысуға құқығы бар. Құрылтай құжаттарының бір немесе бірнеше қатысушыны пайданы бөлісуге қатысудан шеттетуді көздейтін ержелері жарамсыз болып табылады;
— шаруашылық серіктестік таратылғаи жағдайда несие берушілермен есеп айырысқаннан кейін қалған серіктесгік мүлкіңдегі өздерінің үлесіне сәйкес мүліктің бір бөлігін немесе оның құнын алуға құқығы бар:
Шаруашылық серіктестікке қатысушылардың заң құжаттарында және құрылтай құжаттарында көзделген басқа да құқықтары болуы мүмкін (АК-ның 61-бабының 1-тармағы).
Шаруашылық серіктестікке қатысушылар:
1) құрылтай құжаттарының талаптарын сақтауға;
2) салымдарды құрылтай құжатгарында көзделген тәртіп, мөлшер, әдістер жөне мерзімдер бойынша салып отыруға;
3) шаруашылық серіктестік коммерциялық құпия деп жариялаған мәліметгерді жария етпеуге міндетгі.
Шаруашылық серіктестіктің құрылтайшылары құрылтай құжаттарында көзделген басқа да міңдеттерді атқаруы мүмкін (АК-ның 61-бабының 2-тармағы)6.
Серіктестіктерді қайта құру және тарату. Шаруашылық серіктестік оның қагысушыларының шешімімен ерікті түрде қайта құрылуы немесе таратылуы мүмкін. Оларды қайта құру мен таратудың өзге негіздерін АК, Шаруашьшық серіктестік туралы жарлық, ЖШС туралы заң және басқа заң құжаттары анықтайды. Мысалы, несие берушілерге жарғылық капиталды азайту туралы хабарламау шаруашылық серіктестіктер үшін осындай негіз болып табылады (АК-ның 59-бабының 4-тармағы).
Шаруашылық серіктестіктер заң құжаттарында белгіленген реттер мен тәртіп бойынша қатысушылардың жалпы жиналысының шешімімен шауашылық серіктестіктің бір түрінен екінші түріне акционерлік қоғамдар немесе өңдірісгік кооперативтер болып қайга құрылуы мүмкін. Толық серіктестік немесе сенім серіктестігі акционерлік қоғам, жауапкершілігі шектеулі немесе қосымша жауапкершілігі бар серіктестік болып қайта құрылған жағдайда акционерлік қоғамның, жауапкершілігі шектеулі немесе қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктің қатысушысы болған әрбір толық серіктес толық серіктестіктен немесе сенім серіктестігінен акционерлік қоғамға, жауапкершілігі шектеулі немесе қосымша жауапкершілігі бар серіктестікке көшкен міндеттемелер бойынша екі жыл бойы өзінің барлық мүлкімен субсидиялық жауапты болады. Бұрынғы толық серіктестіктің өзіне тиесілі акцияларды (үлестерді) иеліктен шығаруы оны мұндай жауаптылықтан босатпайды (АК-ның 62-бабы).
studfiles.net
Ежелгі Грекия дүниетанымының жаңа формасы – философияны қалыптастырған негізгі үш мәдени орталықтың бірі болып табылады. Оның қалыптасуы да Ерте Үнді және Ежелгі Қытай жерлерінде байқалған заңдылықтарға сай жүзеге асты. Бірақ эллиндік ақыл-ойдың дүниеге келтірген жемісінің шығыстық фиософиямен салыстырғанда өзіндік түбірлі ерекшеліктері бар. Философияның қалыптасуына алғы шарт болған грек өмірі формалары қатарына, тағы да басқа халықтардағы сияқты мифология, дін, ғылыми білімнің бастапқы түрлері, философияның қалыптасуына әкеліп соқты.
Атомистер ілімі.Ежелгі грек ойшылдары Левкипп, Демокрит, Эпикур және ежелгі рим өкілі Лукреций Карр, т.б. жатады. Бұл ойшылдардың шығармаларында кейін матералистік бағыт деп аталып кеткен дүниетанымдық көзқарас толығымен қалыптасып, өзіндік ерекшеліктері бар фиософиялық ілімге айналды. Атомистік бағыттың қалыптасуына үлкен үлес қосқан ойшыл Левкипп болды. Ол әлем бөлінбейтін ұсақ бөлшектерден, «атомдардан» тұрады және олар бос кеңістікте алақұйын қозғалыста болады да, бір-бірімен байланысқа түсіп, денелерді құрайды. Космостың өзі шексіз көп әлемдерден тұрады, олар бір-біріне ауыспайды, бірақ әр қайсысы жеке алғанда пайда болып, даму шыңына жетіп , жоғалып жатады.
Демокриттің ілімінше, дүниенің бастамасы – атомдар (шын болмыс)және бос кеңістік (бейболмыс). Болмыс – сансыз көп ұсақ бөлшектердің жиынтығы. Атомдардың негізгі қасиеті: мәңгі, бөлінбейді, өзіне- өзі тең, қозғалмайды. Бұл қасиеттер атомдардың ішкі мәні. Ал олардың сыртқы қасиеттеріне өзіндік пішін, түрлерінің және көлемінің болуы жатады. Атомдар бұрыш, шар, қармақ, оймақ, т.б. тәріздес болады. Атомдар бос кеңістік болып тұрады.
Атомдар бос кеңістікте өз табиғатына тән үздіксіз қозғалыста болады, бір-бірімен соқтығысқанда өздерінің қозғалыс бағыттарын өзгертеді.
Атомдарды бояу түрлері, иіс дыбыс т.б. сияқты сезімдік қасиеттер жоқ. Бұл қасиеттер атомдар түйсітерімен кездескенде ғана пайда болады. Демокрит-алғашқылардың бірі болып сезімдік қасиеттердің субъективті түрде болатындығын айтқан ойшыл.
Тіршіліктің шығуы Демокрит табиғи заңдылықтардың салдары деп түсіндіреді. Бұл жерде ешқандай да жоғары күштердің әсері жоқ. Барлық тіршілік иелері, оның ішінде өсімдіктердің де жандары бар. Жандар шыққан қайнар көз бар тіршілікті тудырған-жылылық. Жандар әр түрлі болады. Космостық жаны жоғары деңгейде емес одан гөрі жануарлардың жаны жылылықты көбірек қабылдағандықтан әлде қайда жоғарырақ. Ал адамның жаны болса, ол ең жоғары сатыда тұр, себебі, онда жылумен қоса от та бар. Демокриттің іліміне ақылды жан – «сана» ұғымы мен синонимдес ұғым.
өмір сүрудің қажетті жағдайы – дем алу. Жан атомдары дем алу арқылы қоршаған ортадан өздеріне керекті от атомдарын қабылдаса, дем шығарғанда, жанның кейбір атомдары денеден шығады, оның толық шығып кетпеуіне қайтадан алған дем кедергі болады. Дем алмай, тек дем шығарылса, онда дене өледі, себебі жан атомдары денеден толығымен шығады. Днеден шыққан жан атомдары ауада шашырап кетеді сөйтіп денемен бірге жан жа өледі.
Демокрит қоғамның дамуы және мемлекет мәселелері туралы пікірлер айтқан. Адмдар аңға ұқсас кезінде аңдар сияқты өмір кешті, ал аң сияқты қалыптан мұқтаждықтың арқасында өркениетке өткенде, олар бір-біріне көмектесіп, бір жерде жинақталып, үңгірлерде, ағаштың қуысында өмір сүрді. Бұл кезде олар патшасыз, әскербасыларсыз, бір-бірмен соғыспай, ұрлықсыз, қарапйым да, еркін өмір кешті. Кейінірек келе отты пайдалана алатын болды, қулық – сұмдықтар да көбейді, осымен қатар өнер де пайда болды. Осы айтқан жағдайға адамдарды мұқтаждық пен өздерінің тәжірибелері жеткізді. Адамдар әлім сақта сөйлей алмайтын-ды. Адамдардың бір-бірімен араласып қарым-қатынасқа түсуінің арқасында түсініксіз дыбыс шығарудың орнына сөз арқылы қатынас орнады. Сөйтіп, тіл пайда болды. Тіл көп турлі болып, адамдардың тұрған ортасына қарай қалыптасты.
Дін де тіл сияқты тарихи құбылыс. Алғашқы кезде дін болмаған. Діннің шығуына себеп болған – адамдардың табиғаттың дүлей күштерінің себебін білмей қорыққандығы. Құдай деп жүргеніміз шын мәнінде құдай емес, тек олар туралы қалыптасқан бейнелер ғана.
Демокриттің атомистік ілімдарін әрі қарй жағастырған ежелгі грек философы Эпикур (шамамен б.д.д. 342-271/270ж.ж.)болды. Эпикурдың еңбектері сақталмаған, бізге тек үш хаты мен шығармаларының кейбір фрагменттері ғана жеткен. Эпикурдың ілімінше, атомдар – дуниенің алғашқы бастамасы. Оларға Демокрит атған қасиеттерден басқа көле, салмақ сияқты мәнді қасиеттер тән. Салмақтың арқасында атомдар «құлайды» және жолдан ауытқиды. Осындай «өздігінен ауытқитын атомдар» қозғалыстың себебі және қайнар көзі. Солардың арқасында атомдар өзара байланысқа түсіп, жекелеген денелер пайда болады. Космоста сансыз көп жекелеген әлемдер бар. Осы әлемдердің арасындағы бос кеңістікте мәңгі өлмейтін бақытты құдайлар өмір сүреді. Олар әлем және адамдар жағдайын ойламайды. Өмірге келіп және одан кететіндер тек тіршілік иелері мен жаны ғана. Жан жіңішке, жеңіл, домалақ және тынымсыз атомдардан тұрады.
Эпикур жолын ұстап, оның ілімін ары қарай дамытқан ежелгі Рим философы және ақыны Лукреций Карр болды. Негізгі еңбегі «заттардың табиғаты туралы» Лукреций Эпи кур сияқты атомдардың қозғалыс барысында ауытқуы материалдық денелерді қалыптастырады, ал олардың пайда болуы және өзгеріп дамуы қатал себептілік заңына бағынады дейді. Бұл заңдылық адам тағдырына бейтараптылықпен қарап, олардың қайғы қасіретін көбейтеді. Осыған қарамастан, адамдар тағдырға мойын бірге ұсынбаулары, керісінше, қолдарынан келгенше тағдырдың тәлкегінен тәуелсіз болуға ұмтылулары керек.
Лукреций әлемдегі заттардың бәрі себептілік заңына бағынады десе де оларда себептілік заңынан басқа жасырын күштері бар екенін мойындайды. Бірақ ол құдайға байланысты емес, себебі, құдай жердегі өмірге араласпайды.
Қорыта айтқанда, атомистік ілім табиғат құбылыстарын табиғи себептермен байланыстырып адамдарды табиғаттың дүлей күштерінен қорықпауға, тіршілік те құмарыңнан шығып, қуанышты өмір сүруге шақырды.
www.РЕФЕРАТ.kz Қазақша рефераттар сайты
www.dereksiz.org
Ежелгі Грекия дүниетанымының жаңа формасы – философияны қалыптастырған негізгі үш мәдени орталықтың бірі болып табылады. Оның қалыптасуы да Ерте Үнді және Ежелгі Қытай жерлерінде байқалған заңдылықтарға сай жүзеге асты. Бірақ эллиндік ақыл-ойдың дүниеге келтірген жемісінің шығыстық фиософиямен салыстырғанда өзіндік түбірлі ерекшеліктері бар. Философияның қалыптасуына алғы шарт болған грек өмірі формалары қатарына, тағы да басқа халықтардағы сияқты мифология, дін, ғылыми білімнің бастапқы түрлері, философияның қалыптасуына әкеліп соқты.
Атомистер ілімі.Ежелгі грек ойшылдары Левкипп, Демокрит, Эпикур және ежелгі рим өкілі Лукреций Карр, т.б. жатады. Бұл ойшылдардың шығармаларында кейін матералистік бағыт деп аталып кеткен дүниетанымдық көзқарас толығымен қалыптасып, өзіндік ерекшеліктері бар фиософиялық ілімге айналды. Атомистік бағыттың қалыптасуына үлкен үлес қосқан ойшыл Левкипп болды. Ол әлем бөлінбейтін ұсақ бөлшектерден, «атомдардан» тұрады және олар бос кеңістікте алақұйын қозғалыста болады да, бір-бірімен байланысқа түсіп, денелерді құрайды. Космостың өзі шексіз көп әлемдерден тұрады, олар бір-біріне ауыспайды, бірақ әр қайсысы жеке алғанда пайда болып, даму шыңына жетіп , жоғалып жатады.
Демокриттің ілімінше, дүниенің бастамасы – атомдар (шын болмыс)және бос кеңістік (бейболмыс). Болмыс – сансыз көп ұсақ бөлшектердің жиынтығы. Атомдардың негізгі қасиеті: мәңгі, бөлінбейді, өзіне- өзі тең, қозғалмайды. Бұл қасиеттер атомдардың ішкі мәні. Ал олардың сыртқы қасиеттеріне өзіндік пішін, түрлерінің және көлемінің болуы жатады. Атомдар бұрыш, шар, қармақ, оймақ, т.б. тәріздес болады. Атомдар бос кеңістік болып тұрады.
Атомдар бос кеңістікте өз табиғатына тән үздіксіз қозғалыста болады, бір-бірімен соқтығысқанда өздерінің қозғалыс бағыттарын өзгертеді.
Атомдарды бояу түрлері, иіс дыбыс т.б. сияқты сезімдік қасиеттер жоқ. Бұл қасиеттер атомдар түйсітерімен кездескенде ғана пайда болады. Демокрит-алғашқылардың бірі болып сезімдік қасиеттердің субъективті түрде болатындығын айтқан ойшыл.
Тіршіліктің шығуы Демокрит табиғи заңдылықтардың салдары деп түсіндіреді. Бұл жерде ешқандай да жоғары күштердің әсері жоқ. Барлық тіршілік иелері, оның ішінде өсімдіктердің де жандары бар. Жандар шыққан қайнар көз бар тіршілікті тудырған-жылылық. Жандар әр түрлі болады. Космостық жаны жоғары деңгейде емес одан гөрі жануарлардың жаны жылылықты көбірек қабылдағандықтан әлде қайда жоғарырақ. Ал адамның жаны болса, ол ең жоғары сатыда тұр, себебі, онда жылумен қоса от та бар. Демокриттің іліміне ақылды жан – «сана» ұғымы мен синонимдес ұғым.
өмір сүрудің қажетті жағдайы – дем алу. Жан атомдары дем алу арқылы қоршаған ортадан өздеріне керекті от атомдарын қабылдаса, дем шығарғанда, жанның кейбір атомдары денеден шығады, оның толық шығып кетпеуіне қайтадан алған дем кедергі болады. Дем алмай, тек дем шығарылса, онда дене өледі, себебі жан атомдары денеден толығымен шығады. Днеден шыққан жан атомдары ауада шашырап кетеді сөйтіп денемен бірге жан жа өледі.
Демокрит қоғамның дамуы және мемлекет мәселелері туралы пікірлер айтқан. Адмдар аңға ұқсас кезінде аңдар сияқты өмір кешті, ал аң сияқты қалыптан мұқтаждықтың арқасында өркениетке өткенде, олар бір-біріне көмектесіп, бір жерде жинақталып, үңгірлерде, ағаштың қуысында өмір сүрді. Бұл кезде олар патшасыз, әскербасыларсыз, бір-бірмен соғыспай, ұрлықсыз, қарапйым да, еркін өмір кешті. Кейінірек келе отты пайдалана алатын болды, қулық – сұмдықтар да көбейді, осымен қатар өнер де пайда болды. Осы айтқан жағдайға адамдарды мұқтаждық пен өздерінің тәжірибелері жеткізді. Адамдар әлім сақта сөйлей алмайтын-ды. Адамдардың бір-бірімен араласып қарым-қатынасқа түсуінің арқасында түсініксіз дыбыс шығарудың орнына сөз арқылы қатынас орнады. Сөйтіп, тіл пайда болды. Тіл көп турлі болып, адамдардың тұрған ортасына қарай қалыптасты.
Дін де тіл сияқты тарихи құбылыс. Алғашқы кезде дін болмаған. Діннің шығуына себеп болған – адамдардың табиғаттың дүлей күштерінің себебін білмей қорыққандығы. Құдай деп жүргеніміз шын мәнінде құдай емес, тек олар туралы қалыптасқан бейнелер ғана.
Демокриттің атомистік ілімдарін әрі қарй жағастырған ежелгі грек философы Эпикур (шамамен б.д.д. 342-271/270ж.ж.)болды. Эпикурдың еңбектері сақталмаған, бізге тек үш хаты мен шығармаларының кейбір фрагменттері ғана жеткен. Эпикурдың ілімінше, атомдар – дуниенің алғашқы бастамасы. Оларға Демокрит атған қасиеттерден басқа көле, салмақ сияқты мәнді қасиеттер тән. Салмақтың арқасында атомдар «құлайды» және жолдан ауытқиды. Осындай «өздігінен ауытқитын атомдар» қозғалыстың себебі және қайнар көзі. Солардың арқасында атомдар өзара байланысқа түсіп, жекелеген денелер пайда болады. Космоста сансыз көп жекелеген әлемдер бар. Осы әлемдердің арасындағы бос кеңістікте мәңгі өлмейтін бақытты құдайлар өмір сүреді. Олар әлем және адамдар жағдайын ойламайды. Өмірге келіп және одан кететіндер тек тіршілік иелері мен жаны ғана. Жан жіңішке, жеңіл, домалақ және тынымсыз атомдардан тұрады.
Эпикур жолын ұстап, оның ілімін ары қарай дамытқан ежелгі Рим философы және ақыны Лукреций Карр болды. Негізгі еңбегі «заттардың табиғаты туралы» Лукреций Эпи кур сияқты атомдардың қозғалыс барысында ауытқуы материалдық денелерді қалыптастырады, ал олардың пайда болуы және өзгеріп дамуы қатал себептілік заңына бағынады дейді. Бұл заңдылық адам тағдырына бейтараптылықпен қарап, олардың қайғы қасіретін көбейтеді. Осыған қарамастан, адамдар тағдырға мойын бірге ұсынбаулары, керісінше, қолдарынан келгенше тағдырдың тәлкегінен тәуелсіз болуға ұмтылулары керек.
Лукреций әлемдегі заттардың бәрі себептілік заңына бағынады десе де оларда себептілік заңынан басқа жасырын күштері бар екенін мойындайды. Бірақ ол құдайға байланысты емес, себебі, құдай жердегі өмірге араласпайды.
Қорыта айтқанда, атомистік ілім табиғат құбылыстарын табиғи себептермен байланыстырып адамдарды табиғаттың дүлей күштерінен қорықпауға, тіршілік те құмарыңнан шығып, қуанышты өмір сүруге шақырды.
www.РЕФЕРАТ.kz Қазақша рефераттар сайты
dereksiz.org
