— Мутобиқи ҳисоботҳои пешакӣ, то соли 2030 зиёдшавии истифодвбарии об дар Осиёи Марказӣ 15-20%-ро ташкил медиҳад. Агар боз камшавии ҷараёни дарёҳоро дар натиҷаи тағйирёбии иқлим ба ҳисоб гирем, вазъияти бавуҷудомада хатарбор мегардад. Аз ин рӯ, ин гавҳари табиатро бояд сарфакорона истифода бурд.Ташаббусҳои Сарвари хирадманди мо, Асосгузори сулҳу ваҳдати миллӣ, Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон оид ба ҷалб намудани таваҷҷуҳи ҷомеаи ҷаҳонӣ ба ҳаллу фасл ва дарёфти роҳу усулҳои рафъи мушкилоти вобаста ба об хеле муҳим ва саривақтианд.Пешниҳоди Сарвари тоҷикони ҷаҳон оид ба эълон намудани соли 2003 ҳамчун «Соли оби тоза», солҳои 2005-2015 ҳамчун Даҳсолаи байналмилалии амалиёти «Об барои ҳаёт», соли 2013 ҳамчун «Соли байналмилалӣ ҳамкорӣ дар соҳаи об» ва инак, пешниҳоди нави Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба Даҳсолаи нави байналмилалии амал «Об барои рушди устувор» барои солҳои 2018-2028 аз ҷониби ҷомеаи ҷаҳонӣ пуштибонӣ ёфтанд.
Ташаббусҳои Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон ҷиҳати роҳандозии ҳамкории бештари ҷомеаи ҷаҳонӣ дар роҳи расидан ба рушду устувор дар соҳаи об заминаи мусоид фароҳам меоранд. Яке аз вижагиҳои санади нав ҳамгироии ҳадафу вазифаҳои марбут ба рушди иқтисодию иҷтимоӣ ва ҳифзи муҳити зист мебошад, ки се пояи асосии рушди устуворро ташкил медиҳад.Ҳадафи шашуми ҳадафҳои рушди устувор ба масъалаи таъмин намудани дастрасии ҳамагонӣ ба об ва беҳдошт бахшида шудааст. Ин ҳадаф, дар баробари зарурати таъмин намудани дастрасӣ ба оби тозаи ошомиданӣ ва беҳдошти масълаҳои сифати об, истифодаи самаранокии он, пиёдасозии мудирияти муштараки захираҳои об, ҳифзи экосистемаи об, инчунин, тавсеаи ҳамкорӣ ва ҳамёрӣ дар соҳаи обро дар бар мегирад.Тоҷикистон дар арсаи чаҳон чун кишвари пешоҳанг ва ташаббускори калиди мавзӯи об шинохта шудааст.
Мо аз иқдомҳои Президенти Тоҷикистон дар самти об истиқбол мекунем. Оре, об манбаи ҳастии ҳамаи мавҷудоти олам аст. Об захираи бузургест, ки воқеияти он ҷаҳону зиндагониро таровату зебоӣ ва сарсабзиву озодагӣ мебахшад. Ҳастии гулу гиёҳ, ҳайвоноту наботот, растаниву инсоният, хосса зиндагии осоиштаву ободӣ ва озодагиву пурбаракатӣ ҳама ба об вобастагӣ дорад. Обро инсон барои нӯшидан, пухтани хӯрок, шустушӯй сохтани манзил, тозагии кӯчаҳо, обёрии заминҳо истифода мебарад. Инчунин одам бо роҳҳои обӣ заврақу киштӣ ронда, ҳар гуна бор ва мусофиронро мекашонад. Оби шаршарадор турбинаҳоро ба ҳаракат дароварда, ҷараёни электрикӣ ҳосил мекунад. Бо қувваи оби зиёд чархи санги осиёб, дастакҳои обҷувоз ҳаракат мекунанд.. Кори ягон соҳаи саноат бе об пеш намеравад. Дар фабрикаву заводҳо обро барои тайёр кардани маҳлули рангҳо, оҳар додани матоъ, коркарди пӯст, тайёр кардани коғаз, собун, нонпазӣ, нӯшокиҳои гуногун истифода мебаранд.Инсон бе об зиндагӣ карда наметавонад. Ҳатто қисмати зиёди вазни бадани инсоният аз об иборат аст. Инсон дар тамоми лаҳзаҳои ҳаёташ аз об истифода мебарад. Об одамро аз ифлосию нопокӣ, аз бемориву дардҳо эмин мегардонад. Об сабзавоту наботот ва ҳайвонотро, ки инсон ҳамеша бо онҳо сарукор дорад, манбаи асосист. Ҳатто намии замин аз об аст, ки бе он ягон растанӣ ва гулу гиёҳ намерӯяд.
Мо, Тоҷикистониён аз сероб будани сарзамини бузургамон бояд ҳамеша бифахрем. Тоҷикистон аз захираи об бой буда, қариб 7000 пирях, 155 кӯли гуногунҳаҷм, даҳҳо ҳазор чашмаоби одию маъданӣ ва обанборҳои зиёд дорад. Дар Тоҷикистон дарёҳои Сир, Вахш, Зарафшон, Варзоб, Кофарниҳон, Панҷ ҷорӣ мешавад, ки онҳо на инки Тоҷикистонро, балки мамлакатҳои ҳамсоя Узбекистону Туркманистонро низ шодоб мегардонанд. Ду дарёи калоне, ки аз кӯҳҳои осмонбуси мо сарчашма мегиранд, баҳри Аралро, ки имрӯзҳо хушк шуда истодаасту дар минтақаи Осиёи миёна ҳисороти зиёд оварданаш мумкин аст, аз об пур мекунад.Бе об зиндагӣ пойдор буда наметавонад. Аз қадимулайём дар китобҳои динӣ низ об чун манбаи асосии ҳаёт дониста мешавад. Чор унсур дар ҳаёт муқаддасанд: об, хок, оташ, бод, ки тамоми мавҷудоти олам ба онҳо эҳтиёҷ доранд.Модоме ки асоси зиндагии ҳамаи мавҷудоти олам обро медонем, пас вазифадорем, ин маъхази бузургро чун асоси ҳастӣ, чароғи равшанидиҳанда, созгори дунёи ҳастӣ эҳтиром намоем, тозаву озода нигоҳ дорем, нагузорем, ки нохалафе ин мӯъҷизоти бузургро ифлос гардонад, ба он партовҳо партояд ё ягон амали носазое нисбати он раво бинад, зеро:Зи ҷӯе, ки хурдӣ аз он оби пок,Набояд фикандан дар он сангу хок,Тоза нигоҳ доштани об ва муқаддас шумурдани он, қимат донистани ҳар қатраи ин мӯъҷизаи бузург қарзи ҳар як инсони асил аст, зеро об на танҳо ҳамчун манбаи ободӣ, балки маъхази нуру рушноӣ ва маҳсули шодиҳои олами ҳастист.Об бошад гавҳари қимматтар аз лаълу гуҳар,Покии ҳар қатраи он покии хайрулбашар.Об ҳаст ободӣ ҳаст, мегӯянд.
Об аст, ки кулли мавҷудоти олам дар афзоишу рушду нумӯъ ва пояндагӣ ӯ қарор дорад. Об аст, ки дар дами марг қатрае аз он ошомида инсон нафас рост мекунад. Об аст, ки гулу гиёҳ аз он рангу бӯй, таровату пояндагӣ мегиранд. Бе об ҳаёт маъно надорад. Зиндагиро аз ҳастии об асос аст. Мутаассифона бархе аз инсонҳои беандеша ва номурод дидаю дониста обҳоро ифлос мегардонанд, дар дарёҳо партовҳо мепартоянд. Обро бе сарфаю сариштакорӣ истифода мебаранд, ки ин ба касодиҳо оварда мерасонад. Дар ҳамаи китобҳои динӣ сарфаю сариштакорӣ ҳамеша тақозо карда мешавад ва тозаю озода нигоҳ доштани он, макрӯҳ накардани ҳар қатраи он вазифаи муқаддаси ҳар як шахси мусалмон дониста мешавад.Хулоса, аз гуфтаи Паёмбари бузург Расули Акрам «Об ҳақиқатан поккунанда ва асоси ҳастист, ки чизе онро наҷис нагардонад».
misol.tj
Ташнагонро об додан баски мебошад савоб,
Лутфу эҳсони ҳақиқӣ ихтиёри мешавад.
Мастон Шералӣ
Тоҷикистони азиз дар зарфи 26 соли истиқлолият ба даст овардан дар тамоми соҳаҳои мухталиф ба пешравиҳои назаррас ноил гардида, феълан мақоми шоистаро дар радифи кишварҳои мутараққии олам касб намудааст.
Лозим ба тазаккур аст, ки ҳамаи пешравию муваффақиятҳои назаррас маҳз бо ибтикор ва пеш аз ҳама тавассути заҳмату талошҳои зиёди Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба даст омаданд ва ба вуқуъ пайвастанд.
Таҳти сарварии хирадмандонаи ин абармарди бузург кишвари соҳибистиқлоли моро дар арсаи олам ба хубӣ мешиносанд ва эътироф менамоянд. Бе муболиға мо бо ифтихор метавонем иброз намоем, ки Тоҷикистони азизи мо зери роҳбарии оқилонаю сиёсати дурандешонаи Президенти кишварамон ҳамчун давлати мустақил таҷдид шуд.
Воқеан ҳам дар зарфи чаҳоряк аср Призиденти ҷумҳуриамон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон рисолати таърихии худро дар назди халқу меҳан, миллат ва таърих чун Президенти кишвар ва таҳиягари сиёсати сулҳҷӯёнаи кишварамон идома медиҳад.
Бояд қайд кард, ки нахустин маротиба дар таърихи миллат Пешвои тоҷикони ҷаҳон, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон аз тариқи минбари бонуфузи Созмони Милали Муттаҳид бо забони ноби сифр тоҷикӣ баромад карда, ҷаласаро раисӣ намуд.
Аз ҷумла, 17 – уми марти соли 2003 Президенти мамлакат дар Анҷумани ҷаҳонӣ бахшида ба проблемаҳои истифодаи оқилонаи об, ки дар шаҳри Киотои Ҷопон баргузор гашт, нутқи пурмуҳтаво намуда, бори дигар манбаи ҳаёт ва беҳтарин муъҷизаи табиат будани обро ёдовар шуданд.
Баъдан, дар доираи ин даҳсола инчунин ибтикори Тоҷикистон дар бораи эълон намудани соли 2013 Соли байналмилалии ҳамкории об, ҳамчунин дигар ибтикорот, аз ҷумла Соли байналмилалии санитария дастгирии ҳамаҷонибаи худро ёфт.
Пешниҳоди эълон доштани солҳои 2005 – 2015 даҳсолаи амалиёти “Об барои ҳаёт” ва 22 – юми декабри соли 2016 Маҷмаи Умумии Созмони Милали Муттаҳид якдилона қатъномаеро, ки ба барномаи сеюми байналмилалии “Об барои рушди устувор” оғоз мебахшад, қабул намуд. Ин барнома аз соли 2018 то соли 2028 идома меёбад. Қатъномаро 190 давлати аъзои Созмони Милали Муттаҳид якдилона ҷонибдорӣ намуданд.
Ҳадаф аз эълони даҳсолаи нав бо андешидани тадбирҳо, кӯшишҳои ҷадид баҳри ҳалли масоили марбута ва мушкилоти ҷойдошта идома бахшидани даҳсолаҳои сипаригардида ба ҳисоб меравад.
Ҳамин тариқ, зиёда аз 4 маротиба бо ибтикори Пешвои миллат чорабиниҳои муҳими байналмилалӣ дар сатҳи баланд оид ба масоили беҳдошт ва захираҳои оби ошомиданӣ мавриди баррасӣ ва таваҷҷуҳи кишварҳои ҷаҳонро фаро гирифтанд.
Бар замми ин бо ибтикори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон дар ҳамкорӣ бо Созмони Милали Муттаҳид дар шаҳри Душанбе баргузор гардидани чорабиниҳои сатҳи баланд доир ба масоили оби нӯшокӣ аз қабили шарҳи миёнамуҳлати ҳамаҷонибаи ҷараёни баргузории Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт” дар моҳи июни соли 2010, Конфаронси байналмилалӣ оид ба ҳамкорӣ дар соҳаи об моҳи августи соли 2013 ва Конфаронси байналхалқӣ оид ба натиҷаҳои татбиқи Даҳсолаи байналмилалии амал “Об барои ҳаёт” моҳи июни соли соли 2015 гувоҳи гуфтаҳои болоянд, ки роҷеъ ба иҷроиши даҳсолаҳои эълонгардида мисол шуда метавонанд.
Сардори давлати мо зимни баргузории конфаронси мазкур зикр карда буданд, ки: нархи об дар ҷаҳон аз нархи нафту газ боло меравад.
Оре, ин пешниҳодоту таъкидҳои Президенти муаззами мо Эмомалӣ Раҳмон беҳуда набуда, балки ба навъи башар нигаронида шудаанд. Зеро об омили муҳими ҳаёт дар сайёраи Замин ба шумор меравад. Тибқи маълумоти оморӣ ҳар сол дар ҷаҳон зиёда аз 2 миллион нафар одамон аз норасоии оби нӯшокӣ азият мекашанд. Аз ҳисоби нӯшидани оби ҷавобгӯ набуда ба меъёрҳои санитарию гигиенӣ беш аз 5 миллион нафар одам вафот мекунанд ва 3 миллион оламиён ба бемориҳои мухталиф гирифтор мешаванд. Ҳамзамон дар ҷаҳон 1,2 миллиард инсонҳо имконияти дарёфти оби нӯшиданиро надоранд. Инчунин зиёда аз 3 миллиард мардум аз одитарин шароитҳои беҳдоштӣ (санитарӣ) маҳруманд. Сол то сол дар кураи Замин ҳаҷми обҳои ошомиданӣ коҳиш меёбад ва захираҳои об нисбатан кам гардида истодааст.
Ба хотири раҳоии инсоният ва табиат аз ин буҳрони азим Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон ба Ассамблеияи генералии Созмони Милали Муттаҳид пешниҳоди судманд манзур сохтанд, ки дар тамоми дунё ҷонибдорӣ ва ҳамовозии гарму ҷӯшони худро пайдо кард.
Президенти кишвар дар ҳама ҳамоишу кунгураҳои сатҳи ҷаҳонӣ баҳри беҳбуд бахшидани вазъи ҷойдошта, ки миллионҳо нафар аз беобӣ ранҷ мекашанд, пайваста сайъ мекунанд. Суханрониҳои пурмуҳтаво ва пешниҳодоти мақбул ва арзишманду судбахши ин чеҳраи сиёсии ҷаҳонро хориҷиён мунтазам эътироф менамоянд ва ба он арҷ мегузоранд.
Хуллас, пешниҳодоти қобили қабул ва ба манфиати ҷомеа нигаронидашудаи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Асосгузори сулҳу Ваҳдати миллӣ - Пешвои миллат, муҳтарам Эмомалӣ Раҳмон боиси ифтихори мо тоҷикон аст. Ба қавли шоир:
Ҳар кӣ бо меҳру вафо бар халқ хизмат мекунад,
Номи худро сархати девони миллат мекунад.
Шервони УМРИДДИН
journalism.tnu.tj
univer.tj
СОЛИЕВ ХОМИДЧОН
АРЗИШХОИ ХАЁТИ ВА ИКТИСОДИИ ОБ
«Хамагон бояд фахманд, ки арзишмандии об на камтар аз арзишмандии нафт, газ, ангиштсанг ва дигар сузишвориву манбаъхои энергия барои ояндаи босуботи кишвар ва минтака мебошад»
Эмомали Рахмон
Об бузургтарин неъмат ва омили бакои тамоми мавҷудоти зинда мебошад. Чуное ки дар «Куръон» омадааст: «Хар чизи зиндаро аз об падид овардем». Сайёраи Замин дар байни системаи сайёрахои офтоб аз хама «серобтарин» шуморида мешавад.
Мувофики хисоби олимон хачми умумии гидросфера 1,5 миллиард км3-ро ташкил медихад, вале мутаассифона аз ин микдор обхои нушокй дар гидросфера хамагӣ 360000 км3 , ё ин ки 25 фоиз рост меояду халос.
Бо карори Асамблеяи 55-ми Генералии Созмони Милали Муттахид солхои 2005-2015 «Дахсолаи байналмилалии амалиёти об барои хаёт» эълон гардид, ки дар ин кор сахми Президенти кишвар Эмомали Рахмон басо бузург аст.
Дар саршавии эраи мо дар руи замин 230 млн. нафар ахоли зиндагӣ менамуд, холо дар огози хазораи сеюм бошад, дар кураи замин зиёда аз шаш миллиард нафар ахоли умр ба сар мебарад. Аз хисоби нобаробар таксим шудани манбаъхои оби нушоки холо дар китъаи Осиё як миллиард, дар Африко 350 млн, Америкаи Лотинӣ зиёда аз 100 млн. ахолӣ аз норасоии оби нушокӣ азият мекашанд.
Олимон исбот намудаанд, ки барои фаъолияти муътадили организми инсон дар як шабонаруз 20-25 литр оби нушоки лозим аст. Кадру манзалати об аз хамаи неъматхои дигар болотар ва мукаддастар аст. Агар дар бадани одам 8 фоиз об нарасад, аз хуш меравад, 10 фоиз ками кунад, дил аз харакат мемонад, инсон ба марг гирифтор мешавад.
Холо бошад, аз тамоми захирахои обхои нушокии мавчуда 5 фоиз барои корхои коммунали, 15 фоиз барои саноат, 80 фоиз барои хочагии кишлок сарф гардида, кисми зиёди об дар хочагии халк ва саноат истифода мешавад.Табиист, ки дар ин сохахо сарфакорӣ нисбат ба истифодаи об дар сатхи лозима карор нагирифтааст.
Холо исбот карда шудааст, ки барои истехсоли 1-тонна гандум 1500 метри мукааб, барои истехсоли 1-тонна картошка 50то-150тонна, барои истехсоли 1 тонна пахта 30000 метри мукааб об сарф мешавад. Хамаи ин моро вазифадор менамояд, ки ба захирахои табиат гамхорона рафтор намоем. Мамлакати мо аз захирахои об бой буда, дар он зиёда аз 900 дарёхои хурду бузург мавчуд мебошад. Мувофики маълумоти Созмони Милали Муттахид холо дар руи замин истифодаи умумии об ба бештар аз 2838 км. куби дар як сол расида, зиёда аз нисфи масрафи об ба китъаи Осиё рост меояд, зеро дар ин минтака 60 фоизи ахолии сайёра умр ба сар мебарад.
Бояд гуфт, ки имруз об бо сиёсат хеле алокаи зич дорад. Аксари давлатхо, нохияхо бо номи дарёхо номгузорӣ карда шудаанд. Инчунин сархади аксари байни давлатхоро дарёхои гуногун чудо мекунанд.Сархади чумхурии моро аз Чумхурии Исломии Афғонистон дарёи Панч, давлатхои Туркия ва Эронро дарёи Аракс, Русияро аз Руминия дарёи Прут, РФГ-ро аз Франсия дарёи Рейн чудо мекунад, ё худ 100 км сархади Франсияро аз Шветсария оби кули Женева ва Кули бузург марзи ИМА-ро аз Канада чудо мекунад. Аз 50 штати Амрико 11-тои он номи дарёро дорад: Миссури, Мисисипи, Огайо, Иллиноис, Алабама, Теннеси ва ғайрахо. Бо фармоиши Наполеон дар Франсия аз 95 департамент 65 тои он номи дарёро то хол бо худ дошта меояд.: Сена, Марна, Рона, Луара , Рейни боло, Рейни поён….
Дар Точикистон низ номи нохияхои Панч, Вахш, Шуробод, Варзоб аз номи дарёхои хамноми онхо гирифта шудааст. Давлатхои Чад, Сенегал, Нигер, Иордания - номи дарёро ба худ гирифтаанд.
Об бо зиндагии ичтимоии мардум иртиботи зич дошта, мардум дар анъаноту оинхои мухталифи худ аз ин унсур истифодаи фаровон доранд. Дар баъзе халку миллатхо ба руи одамон об пошида, онхоро аз гунох «тоза» мекунанд. Дар давлатхои исломи бо об кайди никохро мегузаронанд. Дар соли нав мардуми Бирма (он дар мохи апрел мегузарад) ба сари якдигар об рехта, якдигарро ба соли нав табрик мекунанд. Ин маънои онро дорад, ки гунохи соли гузашта кардаашонро гуё «мешуянд». Муаррих Геродот оиди сокинони форс менависад: «Онхо дар дарёхо чизхои ифлосро намешуянд, ба он туф намекунанд, даст намешуянд ва аз дигарон чунин муносибатро талаб мекунанд ва дарёро мукаддасот мехисобанд...».
ОБ -МАНБАИ ЭНЕРГЕТИКА
Кайд кардан чоиз аст, ки охири мохи августи соли 2003 дар пойтахти кишварамон шахри Душанбе форуми байналхалкӣ ба муносибати Соли оби тоза баргузор гардид, ки дар он намояндагони беш аз 20 созмонхои байналхалкӣ кариб 45 кишвари чахон иштирок карданд. Дар ин форум икдоми башардустонаи Сарвари давлатамон Эмомали Рахмон, ки дар чаласаи 55-и Асамблеяи Генералии Созмони Милали Муттадхид соли 2001 садо дода буд, идомаи мантикии худро меёбад. Мамлакати мо, ки манбаъхои бузургтарини обро дорост, масъалаи оби тозаро дар кураи замин чун яке аз масъалахои глобалию ахамияти чахони дошта ба миён гузошт, бори дигар таъкид намуд, ки «Точикистон чун кисми чудонашавандаи чомеаи чахони дар шароити глобализатсия аз муаммохои дар назди инсоният истода дар канор буда наметавонад». Вокеан хам кишвари мо аз руи захирахои энергетикӣ дар Осиёи Марказӣ дар чойи аввал меистад: хачми умумии солонаи истехсоли энергия 527 миллиард кВт/соатро ташкил медихад, ки 50% -и захирахои умумии энергетикии Осиёи Маркази аст. Вале иктидори умумии неругоххои амалкунандаи баркии обии имруза хамаги 4070 мегаватро ташкил медихад. Яъне факат 3,2 фоизи захирахои гидроэнергетикии кишвар тавассути неругоххои барки обие, ки асосан дар дарёи Вахш сохта шудаанд, мавриди истифода карор доранд .
Мувофики накшахои мавчуда дар дарёи Вахш бояд силсилаи иборат аз 9- неругоххои баркии обӣ вучуд дошта бошад, ки иктидори умумии онхо 9195 мВт-ро ташкил хохад дод.
Бузургтарин неругохи баркии обии Точикистон-«Норак» буда, он дорои 9-агрегат ва иктидори 3000 мегават мебошад. Инчунин як катор лоихахои мухим ва ояндадор амалӣ шуда истодааст, ки яке аз онхо ба охир расонидани навбати аввали неругохи барки обии Рогун мебошад. Иктидори лоихавии ин неругох 3600 меговат буда, то имруз ба маблаги 804 млн. доллари амрикоӣ корхои сохтмонӣ анчом дода шудааст. Лоихаи дигар - НБО «Сангтуда - 1» мебошад, ки иктидори он ба 670 мегават баробар аст.
Сеюм лоихае, ки ба таври муназзам татбик шуда истодааст, неругохи барки обии «Сангтуда -2» мебошад, ки иктидори лоихавии он 220 мВт-ро ташкил медахад. Бояд гуфт ки дар сурати ба истифода додани неругоххои баркӣ обии Роғун, «Сангтуда-1» ва «Сангтуда-2» истехсоли солонаи неруи барк ба 31-33 миллиард кВт /с мерасад. Яъне амалӣ шудани накшахои мавчуда имкон медихад, ки талаботи иктисодиёти Точикистон ба неруи барк пурра конеъ гардонида шуда, барои содироти он имконияти васеъ ба вучуд ояд.
Инчунин дар дарёи Панҷ, ки шохоби асосии Амударё мебошад, асосномаи техникиву иктисодии бунёди 14 - неругохи дорои иктидори гуногуни аз 300 то 2000 мегават ва истехсоли солонаи 86,3 миллиард кВт/соат тахия шудааст.
Илова бар ин дар дарёхои Точикистон бунёди як катор неругоххои нисбатан хурд ва бузурги барки пешбинӣ гардидааст, аз чумла дар дарёи Хингоб сохтмони 5 неругох, дарёи Сурхоб 4 неругох, дар дарёи Зарафшон 6 - неругох ва дар Фондарё 4- неругох, ки бо вучуди татбики ин лоихахо хамаги 5-7 фоизи захирахои гидроэнергетикии мо мавриди истифода карор гирифта, захирахои азим бокӣ хохад монд. Он руз дур нест, ки Точикистон аз мамлакати воридкунандаи неруи барк ба содиркунандаи неруи барки арзон мубаддал хохад гашт ва на танхо иктисодиёти худи чумхури, балки минтака ва давлатхои хамсояи дуру наздикро тахким хохад бахшид.
Адабиёт:
Сафари расмии Эмомали Рахмон ба Япония ва иштироки у дар Саммити якуми Форуми Оби кишвархои Осиё ва Укёнуси Ором./ Садои мардум, № 135, 08 дек. 2007с.
Д. Верхотуров. Ташаббусхои нави Президент Эмомали Рахмон дар масъалаи об./ Садои мардум, № 139, 18 дек. 2007с.
Пешниходхои арзишманди Президенти Точикистон дар Форуми об./ Минбари халк, № 92, 5 дек. 2007с.
Очилов Х., Аброров Х. Об хаёт аст. Хучанд, 2003
Чабборов Р. Хукуки экологии Чумхурии Точикистон. Душанбе, 2004
СОЛИЕВ Х.
ЖИЗНЕННАЯ И ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ЦЕННОСТЬ ВОДЫ
В статье рассматривается вопрос о значении воды в быту и промышленности людей, пути пользования ею, проблемы сохранения этого природного богатства как стратегического и энергетического ресурса Республики Таджикистан.
SOLIEV KH.
LIFE AND ECONOMICAL VALUE OF THE WATER
The importance of water is life and industry, the ways of its usage, problems of keeping of this nature affluence as a strategic and economic recourse of Tajik Republic.
tsulbp-journal.narod.ru
univer.tj