МАЗМҰНЫ - www.topreferat.com Кіріспе бөлім................................................................... 3 бет Негізгі бөлім.................................................................... 4-16 беттер Ақпарат....................................................................... 4-6 беттер Әлемнің ақпарат көрінісі........................................... 7-9 беттер Ақпарат және басқару................................................10-12 беттер Информатика.............................................................. 13-16 беттер Қорытынды бөлім.............................................................17 бет Қолданылған әдебиеттер тізімі..................................................18 бет
Жұмыс түрі: РефератПәні: Соңғы қосылған рефераттарЖұмыс көлемі: - бет
-----------------------------------------------------------------------------------https://www.topreferat.com/РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Мазмұны Кіріспе бөлім................................................................... 3 бет Негізгі бөлім.................................................................... 4-16 беттер Ақпарат....................................................................... 4-6 беттер Әлемнің ақпарат көрінісі........................................... 7-9 беттер Ақпарат және басқару................................................10-12 беттер Информатика.............................................................. 13-16 беттер Қорытынды бөлім.............................................................17 бет Қолданылған әдебиеттер тізімі..................................................18 бет Кіріспе Информатика – ақпаратты өрнектеу, оны түрлендіру,Қазіргі уақытта ақпараттың, оны өңдеу, жеткізу,Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымныңСонымен, ақпарат, бұл – айналадағы дүниеАқпарат ұғымы басқа ғылыми ұғымдармен қатарАл, информатика ол – ақпаратты алудың,2.1. Ақпарат ұғымы Ақпарат – адамнан да ерте туғанФилософиялық түсінік бойынша ақпарат дегеніміз нақтыАқпарат дегеніміз – хабарламаның, берілген белгінің,Ақпараттық процестер, яғни ақпаратты сақтау, өңдеуАқпарат әрқашан материалдық тасушылармен, ал оныXVIII-XIX ғасырлардағы техникалық жетістіктер толығымен физикаАқпарат ұғымы оның өлшемімен байланысты. 40-шыАқпарат теориясында ақпаратты алушыға арналған хабарламаАқпарат мөлшерін көлемдік тәсілмен анықталғанда объектіге2.2. Әлемнің ақпарат көрінісі Ақпараттың қазіргі әлемдегі маңызы бұрын-соңды болмаған«Ақпараттық революцияның» негізінде басымыздан өткеріп отырғанЖаңа технологияның маңыздылығы оның көптүрлілігінде жәнеӨмір ағымының жылдамдауы, автоматтандыру нәтижесінде өндіріс«Ақпараттық жаңа әлемде» бәрінен бұрын екіӘлем қазір ақпараттыққ қоғам табалдырығында тұр.Ақпараттық қоғамға көшу перспективалары әлеуметтік, құқықтықДүниежүзілік тарихтың мойнағында үш ірі ағым2.3. Ақпарат және басқару «Ақпарат» және «басқару» ұғымдарының бірігуі XX-ғасырдыңН.Винер алғаш рет жанды, жансыз көптегенБұл гипотеза уақыт санынан өтпеді, бірақТехникалық кибернетика бәрінен белсенділік дамып келеді.Кибернетикада образдарды тану маңызды орын алады.Және бір ғылыми бағыт кибернетиканы биологияменКибернетика, алдында айтылғандай, көбінесе табиғаттың әртүрліӘсіресе өзәра бәсекелесетін және өзара конфликтігеКибернетика қолданбалы информатика ретінде жеке объектілерді2.4. Информатика Адамның өзінің іс-әрекетінде ақпарат жиымдарын пайдалануыИнформатика – ақпараталу, жіберу, өңдеу, сақтау,Информатика: ақпарат жинау, сақтау, жіберу, өңдеу, ұсынуақпараттың мәнін сипаттау тәсілін анықтайтын, оныңақпаратты кодтау әдістерін сипаттайтын – прагматикалық; ғылыми-ақпараттық іс-әрекеттің кейбір түрлерін, оның ішіндеИнформатика ұғым ретінде біздің өмірімізге берікИнформатиканың қалыптасуы мен қарқынды дамуы зерттеуҒылым ретінде информатиканың құрлымында келесі салалар1) алгоритмдік; 2) программалық; 3) техникалық. Информатика сегіз негізгі әрекеттер бағыттарын қамтитынИнформатика жоғарғы динамикалық қасиет, ғылыми-техникалық дамуғаЭлектрондық есептеуіш машинаны қолдану – текЖаңа ақпараттық технология ақпаратпен жұмыс істеудіңДайындық кезеңдерін – адам өзі тікелей,Дайындық кезеңінде шешілуі тиіс есептің мазмұндықЕгер шешетін есептің түріне сәйкес дайынҚазіргі компьтердің ерекшелігі – олардың көпшілігіҚорытынды Қорыта келе, қоғамның қазіргі кездегі дамуыныңБіз өмір сүріп отырған ғасырға –XVII ғасырдан бастап ғылыми ақпарат жинауСонымен қатар қазіргі кезде, ақаратты өрнектеуҚолданылған әдебиеттер тізімі Н.Ермеков, Ж.Қараев, Н.Стифутина «Информатика» 7,8,9 сыныпАлматы, 2001 ж Е.Қ.Балапанов, Б.Бөрібаев, А.Дәулетқұлов «Информатикадан 30 сабақ» Алматы, 1998 ж Ж.Амантұрлыұлы, А.Есжанұлы, Ә.Наурызбайқызы «Информатика және есептеуішАлматы, 1999 ж О.Камардинов «Информатика» Алматы, 2006 ж А.Е.Сағымбаева «Информатиканы оқыту әдістемесі» Алматы, 2004 ж 19
23 наурыз 2018ж.2008-2017 topreferat.com - Қазақша рефераттар, курстық, дипломдық жұмыстар
www.topreferat.com
1.Есептеуіш техниканың даму тарихы Ең алғашқы пайда болған есептеу құралы есепшот болып табылады. Кейбір деректерге сүйенсек,есепшоттың жасы 2000-5000 жылдар шамасында, ал пайда болған жері ертедегі Қытай немесе ертедегі Египет, тіпті ежелгі Греция болуы да мүмкін. Бұл санау құралын гректер мен Батыс-Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суан-пан», жапондықтар «серобян» деп атаған. Бұл құралмен есептеулер оның шұңғыл тақтада орналасқан тастарын жылжыту арқылы жүргізілген. Тастар піл сүйегінен, түрлі түсті шынылардан, қоладан жасалды. Осындай есепшоттар қайта өркендеу дәуіріне дейін пайдаланылып келді. Оның жетілдірілген түрі осы күнге дейін қолданылып келеді. XVII ғасырдың басында шотландиялық математик Джон Непер логарифм түсінігін енгізді және логарифм кестесін жариялады. Ал 1761 жылы ағылшын Д.Робертсон жүгіртпесі бар навигациялық есептеулер жүргізуге арналған логарифм сызғышын жасады. Мұндай құрал жасау идеясын 1660 жылдары Исаак Ньютон ұсынған болатын. Паскальдың машинасында көпорынды сандарды қосу мүмкін болды. 1694 жылы атақты неміс математигі Лейбниц Паскальдың идеясын дамытып, өзінің механикалық есептеу машинасын – арифмометрді құрастырды. Арифмометр мен қарапайым калькулятор есептеу жұмыстарын механикаландыру құралдарының қызметін атқарады, бұларда есептеуде адамның өзі әрекеттер тізбегін анықтап басқарады. Есептеуіш техникалардың қарқындап дамуы XIX ғасырдан басталды. Есептеуіш техниканың дамуындағы келесі қадам алдын ала жасалған программа бойынша адамның қатысуынсыз есептеулерді орындайтын құрылғылар жасау болды. ЭЕМ — есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу,сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина. Компьютер дәуірінің бастапқы кезеңдерінде компьютердің негізгі қызметі — есептеу деп саналатын. Қазіргі кезде олардың негізгі қызметі — басқару болып табылады. Компьютер архитектурасы алға қойылған мәселені, зерттеліп отырған физикалық құбылысты максималды айқын көрсетіп, модельдеуге мүмкіндік береді. Қазіргі заманғы компьютерлердің басым бөлігінде алға қойылған мәселе әуелі математикалық терминдерде сипатталады, бұл кезде барлық қажетті ақпарат екілік жүйеде (бір және ноль ретінде) көрсетіледі, содан кейін оны өңдеу үшін қарапайым логика алгебрасы қолданылады. Іс жүзінде барлық математикалық есептерді бульдік операциялар жиынына айналдыруға болатындықтан, жылдам жұмыс жасайтын электронды компьютерді математикалық есептердің, сонымен қатар, ақпаратты басқару есептерінің көпшілігін шешу үшін қолдануға болады. Алғашқы электрондық есептеуіш машиналар көптеген тонна салмағы бар, бірнеше бөлмеде орналасқан үлкен құрылғылар болатын. Олардың қымбат екені сонша, оларды тек үкіметтер мен үлкен зерттеу ұйымдары ғана пайдалана алатын еді. Олармен салыстырғанда, қазіргі заманғы компьютерлер біршама қуатты, кішкентай және арзан болып табылады.
Қолданылуы бойынша бөлу.
• Калькулятор
• Консольдық компьютер
• Миникомпьютер
• Мэйнфрейм
• Дербес компьютер
o Ойын консолі
o Қалталық дербес компьютер
• Жұмыс станциясы
Ноутбук (Лэптоп)
• Сервер
• Суперкомпьютер
Қазіргі кезде оптикалық компьютерлердің жобасы жасалуда. Бұл компьютер-лер электр сигналдарының орнына жарық сигналдарын қолданады. Басқа бағыт бойынша молекулярлық иология және ДНҚ зерттеулерінің жетістікте-рін қолдану қажет. Ақыр аяғында, есептеуіш техника саласындағы өте үлкен өзгерістерге әкелуі мүмкін тәсілдердің бірі кванттық компьютерлерді жасауға негізделген. Қазіргі заманғы компьютерлер болашақта құрылатын кез-келген есептеуіш техниканың жұмысын эмуляциялай алады деп есептеледі. Бұл қабілет арқылы жалпы мақсаттағы компьютерлерді және арнайы мақсаттағы құрылғыларды ажыратуға болады.Компьютерлер қолданылатын салалардың ішіндегі ең күрделі, ең аз дамыған саласы жасанды интеллект - компьютерлерді белгілі бір алгоритм жоқ жерде пайдалану болып табылады. Бұл салаға мысал ретінде мәтінді аудару, эксперттің жүйелерді айтуға болады.
2. Жоғарыда айтылғандай ақпаратты қабылдаудың және өңдеудің әр түрлі екі әдісі бар: үздіксіз (аналогтік) және үзілісті (дискретті). Қазіргі аналогтік аппараттар сапалы, мысалы түрлі-түсті теледидар және бейнекөріністер т.б. Компьютерлік технология ақпаратты қабылдаудың дискретті түрін ұсынады. Әр түрлі типті мәліметтермен жұмысты автоматтандыру үшін оның берілу формасын бірыңғайлау өте маңызды, ол үшін көбіне кодтау қолданылады.
Техниканың, ғылымның және мәдениеттің кейбір саласында кодтау проблемалары өте жақсы шешімін табуда. Мысал ретінде математикалық өрнектерді жазу жүйесін, телеграф азбукасын, соқырларға арналған Брайля жүйесін және т.б. айтуға болады.
С О М P U T E R
43 4F 4D 50 55 54 45 52 ASCII коды
- • - • - - - • - - • • • - - • • - • Морзе коды
Брайл коды
Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар – ол екілік кодтау деп аталады және мәліметтерді 1 мен 0-ден тұратын екі белгінің тізбегімен жазуға мүмкіндік береді. Бұл белгілер екілік цифрлар немесе биттер деп аталады(bit- ағылшынша, binary digit-тің қысқаша жазылуы).
Бит – ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. 8 биттің комбинациясы байт деп аталады. ЭЕМ-да кез-келген таңбаны және санды биттердің көмегімен жазуға болады. Практикада ақпаратты өлшеу үшін үлкен өлшем бірліктер қолданылады:
1 Кбайт = 210 байт; 1 Мбайт = 210 Кбайт; 1 Гбайт = 210 Мбайт.
Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әр символына белгілі бір санды сәйкестендіріп қойса (мысалы реттік номерін), онда текстік ақпаратты екілік кодтың көмегімен кодтауға болады. Қазіргі компьютерлерде ақпарат ASCII (American Standart Codе for Information Interchange – американский стандартный код для обмена информацией) кодымен беріледі. ASCII коды АҚШ-тың (ANSI) американың стандарттық ұлттық институтында жасалған, бірақ оның 256 стандарт символдан тұратын бөлігі арнайы программаның көмегімен ұлттық алфавиттің символдарымен ауыстыруға болатындықтан басқа елдерде пайдалана алады.
Қазақстанда құрамында кириллица символдары бар ASCII-ге алтернативті кодтау қолданылады. Онда үлкен және кіші орыс және латын әріптері, цифрлар, тыныс белгілер және арифметикалық амалдар және т.б. қамтылған. ASCII символының әрқайсысына 8 биттік екілік код (байт) сәйкес қойылған, бұл 256 әр түрлі символды кодтауға мүмкіншілік береді.
Сонымен, егер адам текстік файл құрып және оны дискіге жазса, онда адамның енгізген әр символы компьютер жадында сегіз нольдер мен бірлердің жиынымен сақталады. Тексті экранға немесе принтерге шығарғанда осы кодтарға сәйкес символдар бейнеленеді.
Графикалық мәліметтерді кодтау. ЭЕМ-дағы кез-келген басқа ақпарат секілді графикалық бейнелерді сақтауға, өңдеуге және екілік жүйеде кодталған түрінде байланыс жолдармен жіберіледі. Графикалық байланыс жолдармен жұмыс жасайтын әр түрлі программалар саны жеткілікті. Мұнда графикалық кодтау әдістері әр түрлі графиктік форматтар қолданылады.
referat911.ru
Жоспар - www.topreferat.com Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері. Ақпараттық процестер және олардың моделдері. Ақпаратты кодтау. ЭЕМ-нің даму тарихы. ЭЕМ буындары.
Жұмыс түрі: РефератПәні: Информатика Жұмыс көлемі: - бет
-----------------------------------------------------------------------------------https://www.topreferat.com/РЕФЕРАТТЫҢ ҚЫСҚАРТЫЛҒАН МӘТІНІ
Жоспар Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері. Ақпараттық процестер және олардың моделдері. Ақпаратты кодтау. ЭЕМ-нің даму тарихы. ЭЕМ буындары. Ақпарат, ақпарат түрі, формасы және қасиеттері. Жалпы түрде ақпарат дегеніміз – олАқпарат термині латынның informatio – түсіндіру,Бізді қоршаған ортадағы сан алуан ақпараттыАқпарат шығу облысына байланысты былай бөлінеді:Қарапайым – бұл жансыз табиғатта болыпБиологиялық – өсімдіктер мен жануарлар әлеміндегіӘлеуметтік – қоғамдағы адам туралы процестіАқпаратты беру және қабылдау әдістеріне байланыстывизуальды – көрнекі бейнелер мен арнайыаудиальды – дыбыс арқылы таратылады; тактильді – сезім арқылы; органо-лептикалық – иіс және дәм арқылы; машиналық – есептеу техникасының көмегімен таратылады.Информатикада ақпараттың екі түрін қарастырады. аналогтік, яғни кез-келген уақытта және кез-келгенүзілісті, яғни дискретті процесті сипаттайтын арнаулыИнформатика тұрғысында ақпараттың негізгі қасиеттері мынадай: оның анықталған бір жүйемен үзіліссіз байланысы;құрылымдылығы – түскен сигналдардан ақпаратты айқындауғапайдалығы ақпараттың мақсаты мен міндетін анықтауғақұндылығы, ақпараттың тұтастығымен, анықтылығымен, актуальділігімен, пайдалылығымен1.2 Ақпараттық процестер және оның моделдері. Ақпараттық процесс – бұл процесс нәтижесіндеАқпаратты қабылдау – техникалық жүйеге немесеАқпаратты жинау – сыртқы ортадан ақпараттыАқпаратты өңдеу – қазіргі дамыған ақпараттықАқпаратты сақтау бұл оның қайталанып пайдалануыменМодель – қандай да бір объектінің,Ақпараттық модель – объектінің, процестің, құбылыстыңАқпараттық модель былай жіктеледі: Ауызша (ақпараттық модель ойша немесе сөзбен). Таңба (ақпараттық модель таңбаның көмегімен беріледі,1.3 Ақпаратты кодтау. Жоғарыда айтылғандай ақпаратты қабылдаудың және өңдеудіңТехниканың, ғылымның және мәдениеттің кейбір саласындаС О М P U T43 4F ( ( ( ( Брайл коды 1-сурет. Әр түрлі кодтау жүйесіне мысалдар. Есептеу техникасының өзінің жүйесі бар –Бит – ақпараттың ең кіші өлшем1 Кбайт = 210 байт; 1Текстік мәліметтерді кодтау. Егер алфавиттің әрҚазақстанда құрамында кириллица символдары бар ASCII-геСонымен, егер адам текстік файл құрыпГрафикалық мәліметтерді кодтау. ЭЕМ-дағы кез-келген басқаБейне сақталған файлдың кеңеймесі мұнда қандайРастрлық графиканы қолданғанда бейненің әрбір кішкенеВекторлық графиканы пайдаланғанда бейнені құраушы қарапайымТөменде растрлық графика (а) және векторлықа 2 - сурет. Растрлық (а) жәнеМына кеңеймелері бар файлдар *.bmp ,1.4. ЭЕМ-нің даму тарихы. ЭЕМ-нің буындары.Төрт арифметикалық амалдарлы автоматты түрде орындайтын1642 жылы француздың философы және ғалымы1674 жылы немістің философы және математигіXIX ғасырда ағылшын математигі Ч.Бэббидж "АналитикалықБэббидждің ойынша бұл командалар жұбын жәнеЖобаның меценаты (қамқоршысы) – белгілі ақынХІХ ғасырдың екінші жартысында Герман ХоллеритЕкінші дүниежүзілік соғыс есептеу құрылғыларын және1943 жылдан 1946 жылға дейін ПенсильванияENIAK машинасында программалаудағы қиындықтар осы жобаныңБұл принциптер жаңа EDVAC ЭЕМ-де жасалды.ЭЕМ-нің буындары түсінігі есептеуіш машиналарының дамуЭЕМ-нің бірінші буынында элементтік база ретінде1948 жылы транзисторлар мен магниттік жүрекшелергеКомпьютерлердің миниатюрасын және сенімділігін көтерудің революциялықТағы бір технологиялық революция микропроцессорларды жасауғаЭЕМ-нің төртінші буынында интеграция дәрежесі жоғарғыҚазіргі уақытта ЭЕМ-нің бесінші буынын дайындауӘДЕБИЕТТЕР Алексеев А.П. Информатика 2002. - М.:Биллиг В.А. VBA в Office 2000.Гук М. Аппаратные средства РС. -Денисов А. Microsoft Internet Explorer 5.Информатика. Базовый курс. Под ред. СимоновичаИнформатика: Учеб.пособие для студ.пед.вузов / А.В.Могилев,Информатика для юристов и экономистов. УчебникЙодан Э. Структурное программирование Макарова Н.В. Информатика: Учебник – М.:Основы современных компьютерных технологий. Под ред.Острейковский В.А. Информатика. - Обнинск: ОТАЭ,
23 наурыз 2018ж.2008-2017 topreferat.com - Қазақша рефераттар, курстық, дипломдық жұмыстар
www.topreferat.com
Ақпаратты қамтамасыз ету бағыныңқы жүйесі басқару шешімдерін қабылдау үшін уақытында қалыптастырудан және нақты ақпаратты беруден тұрады.1. Ақпараттық қамтамасыз ету дегеніміз- құжаттамалар жүйесінің ұйымда циркуляцияланатынақпараттық ағымдардың сызбасы жиынтығы және мәліметтер қорын тұрғызу метадологиясы. Қажаттамалардың унифисирленген жүиесі мемлекеттік, республикалық,салалық және аймақтық деңгейде құрылады. Ақпараттық қамтамасыз етудің негізгі міндеті-қоғамдық өндірістің әртүрлі сфераларындағы басқарылатын объектіні сипаттайтын динамикалық ақпараттытұрғызып, ұдайы жанартып отыру. Осындай мақсаттв құжаттаудың унифисирленген жүйелеріне қойылатын талаптар орнатылған стандарттар әзіленеді. Ақпараттық ағымдар сызбасы ақпараттың қозғаушы маршрутын және алғашқы ақпараттын пайда болуымен нәтижелік ақпаратта қолданылатын орнын бейнелейді.2. Техникалық қамтамасыз ету- ақпараттық жүйенің жұмыс жасауы үшін арналған техникалық жабдықтар кешені. Техникалық құралдар кешенініңн: кез келген модельдегі компьютерлер , ақпаратты жинау, өңдеу, беру, шығару құрылғылары, мәліметтерді беру құрылғылары және байланыс линиялары, ақпараттың автоматты түрде алыну құрылғылары, эксплотацияық материалдар және тағы басқалар құрайды.3. Математикалық қамтамасыз ету- ақпараттық жүйенің мақсаттарымен міндеттерін жүзеге асыруғаарналған математикалық әдістер, модельдер, алгоритмдер және бағдарламалар жиынтығы, сонымен қатар техникалық құралдар кешенін қалыпты функциялауға жағдай жасайды.Математикалық қамтамасыз ету құралдарына:-басқару үрдістерін модельдеу құралдары;-басқарудың типтік есептері;-математикалық бағдарламалау, математикалық статистика,массалық қызмет көрсету теориялары және тағы басқалар жатады.4.Бағдарламалық қамтамасыз ету- есептеу техникасын қолдау арқылы ақпарат жүйесіндегі мақсаттар мен есептерді жүзеге асыруды қолдайтын бағдарламалар жиыны. Жалпы жүйелік бағдарламалық қамтамасыз етуге- ақпаратты өндеудің типтік есептерін шешу үшін арналған және қолданушыға бағытталған бағдарламалар кешені жатады. Олар ақпаратты өңдеудің үрдістерін басқару және бақылау, компьютердің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтуге арналған. Арнайы бағдарламалық қамтамасыз ету- нақты ақпараттық жүйелерді құру барысында
Скачать работу Скачать работуsachok.kz
1.Ақпарат туралы түсінік2.Ақпарат түрлері мен қасиеттері3.Ақпараттың жеткізу жолдары
"Ақпарат" сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген үғымдарды білдіретін «informatio» сөзінен шыққан.Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмыста ғылымның әр түрлі: философия, экономика физика, математика, информатика т.б. салаларында кеңінен енді.Ақпаратты жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл-қозғалыс түрінде береді. "Ақпарат" деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді.. Сонымен ақпарат тірі табиғатта да, өлі табиғатта болады. Ол әрқашан сөзбен ғана жеткізілмейді, яғни ақпарат алмасудың сан алуан түрлері бар, қарым-қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зерттеу нәтижесінде пайда болады. Ақпаратқа үзілді кесілді анықтама бере алмаймыз. Оны қоршаған дүние туралы және онда жүріп жатқан процестер туралы хабарлар мен мағлұматтар деп түсінуге болады. Ақпарат материямен және энергиямен қатар бізді қоршаган ортаның құрамды бөліктерінің бірі болып саналады.Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады:қоғамдық әлеуметтік-экономикалык,ғылыми-техникалық, физиологиялық т.б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша: 1.(айнымалы) ; шығыстық;2. статикалық (тұрақты) немесе динамикалық3. алғашқы (кірістік), туынды (аралық.) немесе4. басқарушы және мәлімет беруші;5. объективті және субъективті болуы мүмкін.Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік(анықтық), бағалылык; маңыздылық(актуалдык), айкындылық, қысқалық, нанымдылық. Ақпаратты өндеу мен берудің көптеген тәсілдері бар.Адам сол немесе басқа тілді ишарат, ым мен дыбысты колдана отырып, ақпарат беріп,оны кез келген сезім мүшесі арқылы қабылдай алады.Баска сөзбен айтқанда адам ақпаратты сигнал немесе таңба түрінде береді, өндейді және кабылдайды. Сигнал жарық, дыбысты (радиотолқындар), электромагниттік, биохимиялық т. б. бола алады. Сигналды бірнеше типтерге бөлуге болады:1. Физикалық табиғаты бойынша электромагниттік, жарық, жылылық, дыбыс, механикалық, биохимиялық;2. Қабылдау тәсілі бойынша көру, есту, дәмді сезу, аурулық, физиологиялық.Белгі деп кез келген тілдің алфавитін, ым-ишарат тілдерінің белгілерін, кез келген кодтар немесе шифрларды, ноталық белгішелерін т.б. санауға болады. Акпаратты өңдеу процесі ақпаратты тасушы мен ақпаратты беру мен ақпаратты өндеу құралдарыньң болуын ескереді.Ақпаратты тасушы оны сақтайды, оған бұл акпаратқа сәйкес таңбаны немесе сигналды жазуға болады. Ақпаратты беру құралы — бұл адам, тілдері, телекоммуникация құралдары, тірі табиғаттағы биохимиялық процестер т.б жатқызуға болады.
1.Ахметов К.Ғ.,Сағындықов Е.Н.,БайжомартовҮ.С. «Менеджмент негіздері» Ақтөбе-Орал 2005ж2.Бердалиев К «Менеджмент лекциялар курсы» Алматы 2005ж3.Рахымбаев А.Б ,Сабатаева Б.О «Менеджмент» Алматы 2006ж
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІСЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІСӨЖ
Тақырыбы: Ақпарат дегеніміз не? Ақпараттың түрлері мен талаптары.
Орындаған:Қабдықан Әсел Топ: ДЯ-301Тексерген: Кушуков Г.С
Семей 2015
Жоспар:1.Ақпарат туралы түсінік2.Ақпарат түрлері мен қасиеттері3.Ақпараттың жеткізу жолдары
"Ақпарат" сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген үғымдарды білдіретін informatio сөзінен шыққан.Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмыста ғылымның әр түрлі: философия, экономика физика, математика, информатика т.б. салаларында кеңінен енді.Ақпаратты жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл-қозғалыс түрінде береді. "Ақпарат" деген сөз белгілі бір хабардың, жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді.. Сонымен ақпарат тірі табиғатта да, өлі табиғатта болады. Ол әрқашан сөзбен ғана жеткізілмейді, яғни ақпарат алмасудың сан алуан түрлері бар, қарым-қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зерттеу нәтижесінде пайда болады. Ақпаратқа үзілді кесілді анықтама бере алмаймыз. Оны қоршаған дүние туралы және онда жүріп жатқан процестер туралы хабарлар мен мағлұматтар деп түсінуге болады. Ақпарат материямен және энергиямен қатар бізді қоршаган ортаның құрамды бөліктерінің бірі болып саналады.Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады:қоғамдық әлеуметтік-экономикалык,ғылыми-техн икалық, физиологиялық т.б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша: 1.(айнымалы) ; шығыстық;2. статикалық (тұрақты) немесе динамикалық3. алғашқы (кірістік), туынды (аралық.) немесе4. басқарушы және мәлімет беруші;5. объективті және субъективті болуы мүмкін.Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік(анықтық), бағалылык; маңыздылық(актуалдык), айкындылық, қысқалық, нанымдылық. Ақпаратты өндеу мен берудің көптеген тәсілдері бар.Адам сол немесе басқа тілді ишарат, ым мен дыбысты колдана отырып, ақпарат беріп,оны кез келген сезім мүшесі арқылы қабылдай алады.Баска сөзбен айтқанда адам ақпаратты сигнал немесе таңба түрінде береді, өндейді және кабылдайды. Сигнал жарық, дыбысты (радиотолқындар), электромагниттік, биохимиялық т. б. бола алады. Сигналды бірнеше типтерге бөлуге болады:1. Физикалық табиғаты бойынша электромагниттік, жарық, жылылық, дыбыс, механикалық, биохимиялық;2. Қабылдау тәсілі бойынша көру, есту, дәмді сезу, аурулық, физиологиялық.Белгі деп кез келген тілдің алфавитін, ым-ишарат тілдерінің белгілерін, кез келген кодтар немесе шифрларды, ноталық белгішелерін т.б. санауға болады. Акпаратты өңдеу процесі ақпаратты тасушы мен ақпаратты беру мен ақпаратты өндеу құралдарыньң ... жалғасы
stud.kz
Ақпараттық жүйелер
1 . Ақпарат ұғымы зат, энергия және ақпараттың өзін түрлендірумен байланысты процестерді жақсарту мүкіндігін беретін жаңа мәліметтерді атайды. Ақпарат ұғымы ақпараттандыру ұғымымен тікелей байланысты, сондықтан онымен қатар ақпараттың көзі және ақпаратты тұтынушы ұғымдарын қарастырған жөн. Ақпарат тұтынушының маңызы мынадай анықтамаларда көрсетілген. Ақпарат дегеніміз - тұтынушының қабылдаған, түсінген және пайдалы ретінде бағаланған жаңа мәліметтер. Ақпарат деп тұтынушының білімдер қорын кеңейтетін мәліметтерді атайды.
Ақпарат 3 кезеңде « өмір сүреді» :
Көп жағдайда құжатталған және жіберілетін ақпарат қарастырылады. Ақпараттың үлкен көлемі таңбалар көмегімен жинақталады, жіберіледі және өңделеді. Таңбалар деп ақпарат көзімен қабылдаушы арасындағы ақпараттың мағыналық мазмұны жөніндегі келісім бар болған жағдайдағы ақпаратты жібере алатын сигналды атайды. Осындай келісім орнатылған таңбалар жиыны таңбалық жүйе деп аталады. Көптеген таңбалық жүйелерді шектеу шын мәнінде мүмкін емес, дегенмен ақпаратты ЭЕМ көмегімен өңдеуде таңбалардың шектелген нақты тізімі қолданылуы міндетті.
Тұтынушының ақпаратты дұрыс қабылдауы ақпараттық шу да түрлі кедергілердің әсерінен қиындауы мүмкін. Шудың 3 түрін бөліп қарауға болады, сәйкесінше оларды шектейтін 3 ақпараттық фильтр қолданылады:
1. Синтаксистік фильтр – тасымалдаушыда сақталынатын немесе жіберілетін таңбалар тізбегінде олардың мағыналық мәні жоқ бөліктері болуы мүмкін. Осы бөліктер синтаксистік шуды құрайды және оларды синтаксистік фильтр анықтайды. Фильтр дұрыс (мағыналы) және дұрыс емес (мағынасыз) таңбалар тізбектерін айыра алатын шешуші ережелердің жиынынан құралады.
2. Семантикалық фильтр – семантикалық шудың алғашқы аспектісі қабылданатын хабарламада жаңа мәліметтердің болмауымен байланысты, яғни хабарлама тұтынушының білімін кеңейтеді. Семантикалық шудың 2-ші аспектісі синтаксистік фильтрден жалған хабарламаның өтуімен байланысты.
3. Прагматикалық фильтр – ақпараттың тұтынушы үшін құндылық деңгейін анықтайды. Прагматикалық бағалау элементтері әдетте ақпараттың толықтығын ( құбылысты толық сипаттайтын) оның уақытқа сәйкестілігін, ықшамдылығын,қолданымдылығы және қол жетімділігін қамтиды.
Ақпарат алғаш көзінен тұтынушыға дейін кодтаушы және кері кодтаушы құрылғылар, есептегіш машина т.б. сияқты түрлендірушіден өтеді. Түрлендірудің аралық кезеңдерінде хабарламалардың семантикалық және прагматикалық қасиеттері тұтынушыдан алшақтығына байланысты қарастырмай қалады. Сондықтан ақпарат ұғымы «берілгендер» ұғымымен алмастырылады.
Берілгендер бір-бірімен лексикалық және синтаксистік түрде байланысқан тұжырымдар , деректер мен сандардың жиынтығын құрайды. Лексикалық қатар тіл құрылымындағы тұрақты байланыстарды сипаттайды,ал хабарламаның жекеленген бөліктерінің арасындағы байланыстар синтаксистік қатынастармен сипатталады. Семантикалық және прагматикалық фильтрлар деректерге әсер етпейді. Ақпарат пен деректер арасындағы айырмашылықтар болмаған жағдайда,олар синонимдер ретінде қолданылады.
Экономикалық ақпарат ұғымын анықтау үшін экономикалық процестерді айқындап алу қажет. Жалпы түрдегі экономикалық процестер ретінде материалдық құндылық өндірісі , таратылуы және тұтынылуы қарастырылады.Аталған процестер жөніндегі ақпарат алгоритмдердің қолданылуымен арифметикалық берілгендерге қолданылатын логикалық амалдар (реттеу, таңдау,жөндеу) үлесінің үлкен болуымен бастапқы және нәтижелік мәндерді кестелік түрде бейнелеуімен ерекшеленеді.
Экономикалық ақпараттың классификациялануы орындалатын маңызды белгілері ретінде мыналарды атауға болады:
2. Жалпы бүтін болып әрекет ететін өзара байланысты элементтердің кешені жүйе ұғымын қамтиды.Жүйе деп бір жағынан жалпы бүтін болатын ,екінші жағынан өзара байланысқан құрамдас бөліктердің жиыны ретінде қарастыратын кез келген объектіні атайды. Жүйе құрамына мынадай компоненттер енеді:
Экономикалық ақпараттық жүйелер нақты өмірдегі қандай да бір экономикалық объектінің іс-әрекеті жөніндегі ақпаратты жинақтаумен, сақтаумен,өңдеу және тасымалдаумен айналысады. Олар деректерді өңдеу мәселесін шешуге, құжаттық жұмыстарды автоматтандыруға, керекті ақпаратты іздеуге және жасанды интеллект әдісіне негізделген шешім қабылдауға арналған.
www.izden.kz
Ақпарат және ақпарат түрлері. Ақпараттың өлшем
бірліктері. Ақпарат туралы түсінік
Медицинаның қазіргі даму этабында ақпарат теориясы үлкен маңызға ие болды. Қазірде, көптеген адамдардың ауыр науқастануының себептері басқару үрдісінің бұзылуына және ақпаратты қайта өңдеуге байланысты екендігі көріне бастады.
Науқас пен дәрігер арасында ақпаратпен алмасу, науқас туралы және машиналық әдістерді пайдаланып медициналық информатиканың кеңінен қолдануымен «науқас – дәрігер» байланыс каналы бойынша ауру туралы ақпарат жинау үрдісі ретінде диагностикалық үрдіске келу – мұның бәрі ақпарат теориясының жетістіктерінің арқасында мүмкін болып отыр.
Қапарат деп қандайда болмасын оқиға туралы, біреудің іс-әрекеті туралы, қандай да бір үрдістің оны тасымалдау уақытында қарастырғандағы дамуы туралы мәлімтет деп түсініледі.
П.К.Анохин ақпарат деп ағзаға, машина немесе қоғамға (бұл жүйелердің іс-әрекетіне жаңа жаңалық әкеліп және олардың алдағы әректтерін құрастыру үшін қолданылатын) әсерлесуінің қорытындысын түсінді.
Ақпараттың неғұрлым жалпы түсінігін Н.М.Амосов қарастырды: егер бір жүйе екіншісіне әсер етсе, онда біріншісі бірдеңені береді, ал екіншісі бірдеңені қабылдайды. Осындай алмасу нәтижесінде бір жүйеден екініші жүйеге ауысып жүрген бірінші «бірдеңе» сияқты, екінші «бірдеңені» олардың әсерлесу үрдісіне Н.М.Амосов «ақпарат» сөзімен анықтады.
Бір жүйенің екінші жүйеге кез келген әрекеті ақпаратты береді. Бұл жағдайда. өзара әсерлесу нәтижесі көрінеді.
Мысалы, атомдар бір-бірімен өзара әсерлескенде, ақпатар электрондар энергиясының санымен көрінеді.
Ақпарат ұғымының астында кең мағынада алғанда қандай-да болмасын бұрын белгісіз болған оқиғалар туралы кез келген мәліметтер жатыр.
Сонымен, «ақпарат» ұғымы кез келген хабарламаны қамтымайды, тек солардың ішінде құрамында қандай-да болмасын оқиғаға ғатысты жаңа жаңалығы барын қамтиды. Біз үшін жаңасы болып, әрине, өзіміз алдын ала көріп біле алмайтын оқиғалар немесе оқиғалар туралымәліметтер табылады. Бұл оқиға біз үшін кездейсоқ, сөйтіп «ақпарат»ұғымы кездейсоқ құбылыстармен байланысты және сондықтан да оның ықтимал сипаты бар. Н.Винер берген ақпараттың анықтамасында осы нақты жағдай ескеріледі. Осы анықтамаға келісіп ақпарат – сыртқы әлемге біздің қалыптасуымыз және оған біздің сезім мүшелеріміздің қалыптасуы үрдісінде ол әлеммен алынған мазмұнның белгеленуі.
Ақпаратты алу және қолдану үрдісі, сыртқы ортаның кездейсоқтығына және осы ортада біздің өмір сүруімізге біздің қалыптасуымыздың үрдісі болып табылады.
Ақпараттың анықтамасының шексіз көптігі бір жағынан, осы ұғымның кең мағыналығынан, екінші жағынан – ақпараттың өзіне қойылатын қасиеттердің көптігінен.
Ақпараттың негізгі қасиеттері:
Ақпараттың өлшем бірліктері
Ақпаратты қабылдау және өңдеу міндеттерін басқару мақсатында ақпаратты қолдану – оның сандық бағасының сұрағын кояды, ақпарат пен ақпарат теориясы айналысады. Ақпарат ұғымы кездейсоқ құбылыстармен байланысты. Сондықтан да, ақпарат санын анықтау барысында ықтималдар теориясы қолданылады. Осы теорияға және ақпарат теориясына сүйене отырып, Аі хабарламасымен шектелген жеке меншік ақпарат саны кері таңбамен алынған оның ықтималдығының логарифмне тең.
I=(Ai)=-log P(Ai) (1)
Минус таңбасы бір формасында осы өрнекті айтарлықтай оң ету үшін енгізілген, себебі 0< P < 1 болғандықтан, онда log P(Ai) – шамасы теріс. (1) өрнегін басқаша жазуға болады:
I(Ai) = 1/log P(Ai) бұдан, Аі хабарламасының пайда болу ықтималдығы неғұрлым аз болса, онда оның соғұрлым көп ақпарат санына ие болатындығы шығады. Мысалы, егер қандай да бір дәрінің емдік жақсы әсері бірінші жағдайда 0,2 ықтималдықпен, екігші жағдай 0,9 ықтималдықпен бағаланса, онда осы дәріні қабылдау нәтижесінде науқастың тәуір болғаны хабарлама алуға болады, біз бірінші жағдайынан, екінші жағдайға қарағанда маңызыды көп ақпарат аламыз.
(1)өрнектен сандық шаманың, оның логарифм негізін таңдауға тәуелді екендігін көруге болады. әдетте, ақпарат теориясында логарифм негізі ретінде 2 санын алады. Бұл есептеу машиналарында ақпаратты өңдеу барысында біраз жеңілдіктер жасайды. Онда Аі хабарламасымен шектелген ақпарат санының сандық шамасы мынадай түрде анықталады:
Ji = - log/P
Ықтималдығы 1/2 -ге тең хабарламаны біз алдық дейік. Мұндай хабарлама төмендегідей ақпарат санына ие болады:
Ji = - log2(1/2)=1
Демек, бұл хабарлама ақпараттың бір екілік бірлігіне ие болады (екілік деп аталуының себебі, логарифм негізі ретінде 2 санын қабылдауда). Ақпараттың екілік бірлігі ретінде, екі ықтимал оқиғалардың біреуінің орындалғаны туралы хабарламамен шектелген, ол 1 бии ақпараттан тұратын ақпарат саны қабылданады. Мысалы, азаматша Н. дүниеге ұл бала әкелді деген ақпаратта J=1 бит ақпарат саны бар. Егер кейбір тәжірибе төрт тең ықтималдық нәтиженің біреуімен аяқталатын болса, онда бұл жағдайда нәтиженің ықтималдығы Рі=1/4 тең, ал бұл хабарламадағы ақпарат саны J= log2(1/4) =2; 20=1/2=4 1/log2=1/4 2=4=2 тең.
Бұл мысалдардан, нақты хабарламадағы ақпарат саны көбейген сайын, жағдайдың анықталмағандығы да көбейе түседі.
Ақпарат туралы әңгіме қозғағанда, біз айтқымыз келгені тек бір жағы – статистикалық (ықтималдық қасиеттері), ақпараттың нақты мазмұнын ауытқып отырғанда. Мұндай анықтау, ақпараттың әркелкі сапалы түрлері үшін бірыңғай өлшемді енгізуге мүмкіншілік берді. Бірақ осылайша қарастыру бір жақты болып табылады және сондықтан да жеткіліксіз. Қатардан шығып қалған екі каскадты күшейткіштің қайсыбір басқару жүйесінен бірінші каскад бұзылғаны туралы хабарлама, азаматша Н. дүниеге ұл бала әкелді деген ақпараттағыдай, нақтырақ айтсақ, J=1 битке тең ақпаратты құрайды. Бірақ нәрестенің әкесі үшін екінші хабарлама теңдесіз бірінші хабармалаға қарағанда маңыздырақ, ал ЭЕМ-ге қызмет көрсететін инженер үшін, керісінше. Сондықтан да ақпарат көлемінің сандық бағасынан басқа, ақпарат құндылығының сандық сипаттамасы енгізілді.
Ақпарат теориясында ақпаратты өлшекде, ақпаратты қабылдаушыға арналған хабарламада ақпараттың құндылығын орнататың энтропиялық тұрғыдар қарауды қолданады және келесі молдельден шығады. Хабар алушы кейбір оқиғалардың түсу мүмкіндігі туралы хабардар. Бұл хабарлар жалпы жағдайда ақиқат емес және сол немесе басқа оқиғаны күтетін ықтималдықтармен өрнектеледі. Анықталмағандықтың (Энтропия) жалпы мөлшері кейбір осы ықтималдықтар жиынтығына тәуелді математикалық байланысымен сипатталады.
S = ln W (2)
Мұндағы W – кейбір жағдай өрнектеле алатын барлық мүмкін болатын комбинациялар саны.
Хабарламадағы ақпарат саны хабар алғаннан кейін осы өлшем қаншалықты кішірейтіндігімен анықталады. Тиривиалды хабар ақпаратты тасымалдамайды. Егер хабар барлық анықталмағандықты алып тастаса, онда кейбір оқиға туралы хабар толық ақпаратты береді.
Мысал. Тиын лақтыру: тиын түсуіне дейін екі бетінің біреуінің шығу ықтималдығы 0,5 тең және екі мүмкін комбинациясы бар; түскеннен кейін – жалғыз комбинация жүзеге асырылады.
Мысал. 1 000 000 тұрғыны бар қаланың тұрғындарының біреуі дәрігерге каралды.
Нақты бір адамға қатысты анықталмағандық,
S0= log2 1 000 000 =20 бит
Егер ақпарат, науқас – ер адам деп толықтырылған болса.
Бұл хабарламада құрылған ақпарат:
I1 = log2 2 = 1 бит
Энтропия нәтижесінде
S1 = S0 – I1 =19 бит
Келесі хабарламада науқастың жасы – 64 жас туралы айтылған. Бұл хабарламада құрылған ақпарат:
I2 = log2 64 = 6 бит
Энтропия нәтижесінде
S2 = S1 – I2 = 13 бит
Берілген тұрғындар пунктінде 64 жас шамасындағы адамдардың 365-і тұрады. Онда бұл хабарламада құрылған ақпарат:
I3 = log2 365 = 8,5 бит
Энтропия нәтижесінде
S3 = S2 – I3 =4,5 битке тең болады екен.
Науқас туралы ақпаратты біртіндеп анықтай бастағаннан, біз әрбір келесі хабардың энтропияны (анықталмағандықты) азайтатындығын байқадық.
Ақпарат құндылығы битпен өлшенеді. Ол ақпаратты алғаннан кейін мақсатқа жету ықтималдығының көтерілуі немесе төмендеуіне тәуелді оң немесе теріс бола алады.
(2) формуланың биология мен медицина үшін анықталған маңызы бар, себебі: мысалы, ол жануарлар мен адамдардың сандық жағынан мінез-құлығын бағалауға мүмкіндік береді, яғни анағурлым дәл береді.
Ақпарат теориясы, өзінің пайда болу периодында қалай жәәне қандай түрде ақпаратты тасымалдаушы сигналдарға хабарлама құндылығын сақтауға болады деген негізгі сұрақтармен айналысады.
Оның идеяларының әрі қарай дамуында кең жоспарлы ақпаратты беру және түрлендіру заңдылықтарың оқу қажеттілігі тек қана техникалық емес, сонымен қатар биологиялық, медициналық және әлеуметтік-экономикалық салаларда туындады.
Хабарламалар өзіне сәйкес сигналдар түрінде беріледі. Сигналдар – ақпаратты тасымалдаушылар, және жалпы жағдайда, хабарламалар материалдық түрдегі физикалық үрдістер болып табылады. Бұл үрдістер кеңістікте және уақытымен жүзеге асырылады.
Сигналдар әртүрлі түрде бола алады: электрлік, жарықтық, дыбыстық және т.б.
Адам ағзасында сигналдар импульстер тізбегін береді. Сигнал ақпаратты физикалық тасымалдаушы тек жүзеге асырылған түрлендіру негізінде ғана пайда болады. Және ол әрқашан қандай да болмасын материалды обьект немесе үрдіспен байланысты, ұзақ уақыт бар болады, улкен қашықтықта беріледі, дискретті және уздіксіз формада болады, әрбәр сигнал тек белгілі бір жуйе аралығында ғана ақпаратты тасымалдауға болады. Хабарламаның әрбір қайнар көзі, символдар деп аталатын мүмкін болатын символдардың барлық жиынтығын алфавит деп атайды. Сөйтіп, телеграф бойынша мәтінді тасымалдау барысында мәтін алфавиті 32 әріп, 10 цифр, 10 тыныс белгілері, 12 қызметші белгілері – барлығы 64 символдан тұрады.
Байланыс каналы, жүйе элементтері арасындағы байланыс немесе жүйе мен ақпараттың сыртқа қайнар көзінің арасындағы байланыс деп түсініледі.
Байланыс каналдары негізінен ақпараттың бере алатын, яғни өткізе алатын қабілеттілігімен оның негізгі санымен анықталады.
өткізе алатын қабілеттілігі бит/с-пен өлшенеді, яғни белгілі бір уақыт каналы арқала өтетін екілік символдар санымен өлшенеді.
Кодтау – бұл хабарламалар мен сол символдар жүййесі арасындағы бергілі бір сәйкестікті орнату, солардың көмегімен хабарламалар жіберіледі.
Декодтау – алғашқы хабарламаны қалпына келтіруді білдіреді.
Биология мен медицина үшін ақпарат теориясының маңызын қайта бағалау қиын емес, себебі ақпарат және ақпараттық үрдістер адам ағзасының қалыпты және патологиядағы тіршілік іс-әрекетінде ерекше роль атқарады. А.Харкевичтің айтуы бойынша:«ақпарат қай жерден басталса, өмір сол жерден басталады».
freepapers.ru
